శక్తి బంధం(తమిళ్)
సాహితీమిత్రులారా!
శక్తి బంధం(తమిళ్)ను
ఆస్వాదించండి-
సాహితీమిత్రులారా!
శ్రీరామాయణగాథ ప్రభావం
సాహిత్యప్రక్రియ లన్నిటిపై ఉందనడం సత్యదూరం కాదు.
ప్రస్తుతం రామాయణ సంబంధిత రచనలలో
చిత్రకవిత్వం విలసిల్లిన రచనలను నామ మాత్రంగ స్మరిద్దాం-
శ్రీ మద్వాల్మీకి రామాయణం
యుద్ధకాండలో-----
శ్లో.మండలాని విచిత్రణి
స్థానానివివిధానిచ,
గోమూత్రికాదిచిత్రాణి
గతప్రత్యాగతాని చ.
- వా.రా.యుద్ధకాం,౪౦-౨౮
అనే శ్లోకంలో గోమూత్రికాబంధచిత్రవిశేషంవలె
సైన్యం యుద్ధం చేసినారని కొందరు వ్యాఖ్యాతలు పేర్కొన్నారు.
వివిధకవిపండితులురామాయణాన్ని
సంస్కృతంలో చిత్రకవనంలో రచించినారు. ఆ పేర్లు ----
కవిపేరు చిత్రరచనపేరు
వేంకటేశ్వర --రామయమకార్ణవః
వేంకటేశ --రామచంద్రోదయం
గోపాలార్య --రామచంద్రోదయం
కృష్ణమోహన --రామలీలామృతం
శ్రీకాంత --రఘూదయం
చిదంబరకవి -శబ్దార్థచింతామణిః
వేంకటాధ్వరి --రాఘవయాదవీయం
దైవజ్ఞసూరి --రామకృష్ణవిలోమకావ్యం
శ్రీకాంత --రఘూదయం
నారాణభట్ట --నిరనునాసికచమ్పూః
మల్లికార్జున --నిరోష్ఠ్యరామాయణం
వేంకటార్య--శ్లేషచమ్పూరామాయణ
ధనంజయ-రాఘవయాదవపాణ్డవీయ
చిదమ్బరకవి -పంచకల్యాణచమ్పూః
సన్ధ్యాకరనన్దినః --రామచరితం
" -రాఘవయాదవపాణ్డవీయం
వేంకటాచార్య-శ్లేషచమ్పూరామాయణ
వేంకటేశ్వర-- చిత్రబన్ధరామాయణం
వేంకటాచార్య-కంకణబన్ధరామాయణ
కృష్ణకవి --క్రియాగోపనరామాయణం
కృష్ణరాయ --ఆర్యాలంకారశతకం
వీరరాఘవ --విశేషణరామాయణం
రామభద్ర --రామస్తవప్రాసః
నిట్టలఉపమాక}
వేంకటేశ్వర } -రామాయణసంగ్రహః
భాస్కరసూరి. --సీతారామీయం
సుబ్రహ్మణ్యసూరి --రామావతారః
సుబ్రహ్మణ్యసూరి --సీతాకల్యాణం
సుబ్రహ్మణ్యసూరి-రామాయణడోలగీత
,, -ఆసేచనకరామాయణం
వేంకటేశవామన --రామచన్ద్రోదయం
ముడుమ్బై వేంకట }రామచన్ద్ర-
రామనరసింహాచార్య} కథామృతం
డా.కే.ఎస్.రామానుజాచార్య--శ్రీరామ
బాణస్తవః
- ఇవి సంస్కృతంలో ప్రసిద్ధమైనవి.
---------------------------------------
తెలుగుచిత్రకవనం-రామాయణం:
దశరథరాజనందనచరిత్ర(నిరోష్ఠ్యం)-- -మరింగంటిసింగరాచార్య
శుద్ధాన్ధ్రనిరోష్ఠ్యసీతాకల్యాణం--మరిం గంటి సింగరాచార్యులు
నిరోష్ఠ్యసీతాకల్యాణం --పిడుపర్తి బసప్ప
నిరోష్ఠ్యరామాయణం--సురపురంకేశవయ్య
నిరోష్ఠ్యజానకీకల్యాణం--పోడూరి రామన
శివరామాభ్యుదయద్వ్యర్థికావ్యం-- పోడూరి పెదరామామాత్య
నిరోష్ఠ్యదాశరథిశతకం--మండపాక పేరయకవి
నిరోష్ఠ్యదశరథతనయశతకం--వేదుల నారాయణకవి
అచ్ఛాంధ్రనిరోష్ఠ్యనిర్గద్యదాశరథిచరిత్ర --హనుమంతరాయశర్మ
నిర్వచనభారతగర్భరామాయణం-- రావిపాటిలక్ష్మీనారాయణ
మొదలయినవి ప్రసిద్ధమైనవి
వైద్యంవేంకటేశ్వరాచార్యులువారి సౌజన్యంతో
సాహితీమిత్రులారా!
చిత్రకవిత్వకళావిలాసమందిరం ఈ కావ్యంలో ఉన్నంత చిత్రకవిత్వం
భారతీయభాషలలోనిమరేకావ్యంలోనూ లేదని ఈ కావ్యం గురించి పరిశో
ధించి డాక్టరేట్ పట్టా పొందిన మాన్య ఆత్మీయులు డా.ఏల్చూరిమురళీధర
రావుగారి మాట. ప్రబంధరాజ వేంకటేశ్వర విజయ విలాసాన్ని నా విద్యార్థి దశనుంచి
చదువుతున్నాను.కారణం నాకున్నూ చిత్రకవిత్వం మీద.మక్కువ ఎక్కువ
కనుకనే. చిత్రకవిత్వంలో నామగోపనచిత్రం అనేది ఉంది. అంటే, పద్యంలో ఒక
పద్ధతిగ,కవి తాననుకున్న ఒక పేరును గోప్యంగ ఉండే విధంగ పద్యరచన చే
స్తాడు.ఉదాహరణకు గణపవరపువేం కటకవి రచించిన నామగోపన పద్యా లలో ఒకటి----
క.భువనజఠర!జయసన్నుత!
గవాధిపా!ధన్యకలిత-కారుణ్య!రమా
ధవ!పరమపురుష!తీవ్ర రి
పువిపాలమహోవిశాలా!భుజగధరప తీ!
ఈ పద్యం వేంటేశ్వరస్తుత్యాత్మకం.
అర్థం తెలుసు కుందాం----
భువనజఠర=సమస్తలోకాలనూకడుపులో ఉంచుకున్న విశ్వరూపా!జయ
సన్నుత=జయ అంటే మహాభారతం,
మహాభారతంలో పొగడబడినవాడా!
గవాధిపా=భూదేవీనాయకా!,ధన్యకలి
త కారుణ్యా!=నిన్ను ఆశ్రయించిన ధన్యులయందు కరుణగలవాడా,రమా
ధవా=సిరిమగడా!,పరమపురుష!=పు
రుషోత్తమా,తీవ్ర=తీవరించిన,రిపు=శ
త్రువులను,విపాల=మట్టుపెట్టే,మహః
విశాల!=అధికపరాక్రమంకలవాడా!,భు
జగధరపతీ= శేషశైలమందు వెలసిన
స్వామీ!
పద్యంలో ఏడుకొండల స్వామికి ప్రతీకలుగా ------
భువనజఠర!
జయసన్నుత!
గవాధిపా!
ధన్యకలితకారుణ్యా!
రమాధవా!
పరమపురుష!
తీవ్రరిపు విపాలమహోవిశాల!
అంటూ ఏడు సంబోధనలు ఉన్నాయి.
ఆ ఏడు సంబోధనలలోని తొలి అక్షరా
లను వరుసగా కూర్చితే ---
భు-జ-గ-ధ-ర-ప-తీ! అనే పేరు ఉంటుంది.ఇదే నామగోపనం.
ఈ నామమే పద్యం చివరన సంబోధ నాత్మక మకుటంగా కూడ ఉంది.
వేంకటపతయేనమః
స్వామిపేరు&కవిపేరు
వైద్యం వేంకటెశ్వరాచార్యుల వారి సౌజన్యంతో
సాహితీమిత్రులారా!
డా. ఏల్చూరి మురళీధరరావుగారు
కూర్చిన చిత్రభారతము కావ్యం
భీష్మపర్వము నుండి
మహానాగ బంధం గమనించండి-
సీ. శ్రీమహావిష్ణుని సిద్ధసంకల్పు స
ర్వంసహానన్తర్ధవర్ధమాను
మానుతు ధర్ము ధర్మాధ్యక్షు నందనం
దాదిత్యు గోవిందు నావిలాసు
వాసవు సత్యు నిర్వాణు సాణుశ్రీశు
భాను చలాచలమానవిశ్వ
శాశ్వతైకవ్యాస సాధ్యర్తు గోప్త గ
దాధరు ధన్యదు ధామ సామ
గీ. శ్రీరమేశుని సువ్యాసు శ్రీనిలయు ని
యుక్తు సుశ్రద్ధధానతాసక్తు దిశు మ
హామఖాధ్యక్షు వాయువాహను సురమ్యు
భక్తభద్రదు ప్రేముడిన్ ముక్తి గనుమ
బంధం-
సాహితీమిత్రులారా!
సావిత్రీ పరిణయ కర్త
దంతుర్తి దత్తాత్రేయకవి
గ్రంథ పీఠికలో కూర్చిన
ఆశుకవితా నిరసన పద్యాలు
గమనించండి-
నిరలంకృతియునునవరస
వరపాక ప్రక్రియానివారిత శయ్యా
విరహ కృతినాథహీనము
ధరనాశుకవిత దనరు విధవ కాంతవలెన్
ఆశుకవితయందు హావభావాదులు
శ్లేషకల్పనలును జేరకుంట
జేసి కవుల శక్తి వాసి దొలంగును
నటుల గామి గీర్తి యధిక మగును
ఆశుకవిత్వంబందున
సౌశబ్ద్యంబుండదెపుడు సభలో దానన్
బ్రాశస్త్యహాని గలుగదె
యీశసముండైన వానికెప్పుడు భువిలోన్
ఆలోచించని కవనం
బాలోచించంగవలయు నందఱు విబుధుల్
ఆలోచించిన కవనం
బాలోచించంగవలయు నాలోచించన్
స్వవనము కవనము కవులకు
సువిచారత కలిగెనేని శోధింపంగన్
స్వవనము స్వవనము కవులకు
సువిచారత కలిగెనేని శోధించంగన్
రసము లేనట్టి కవిత వ్యర్థంబుగాదె
ఫలము రీతిని గూపంబు పగిది గాను
రసము కలిగిన సుకవిత(ప్రాభవమ్ము)
గలిగియుండును ధరణి శ్లాఘ్యంబు గాదె
మండనమిశ్రునియంతటి
పండితవరునకు(ని)యతియె భంగంబయ్యెన్
కుండలిపతులా మఱి యా
ఖండలగురులా దలప కవు లాధునికుల్
సాహితీమిత్రులారా!
మహాకవి మాఘుడు కూర్చిన
శిశుపాలవధమ్(మాఘకావ్యం) లోని
తాలువు(దవడ)లతో పలకని పద్యం
గమనించండి-
సాహితీమిత్రులారా!
పద్యం మొదటి నుండి చదివినా చివరనుండి చదివినా ఒకలాగే ఉంటే
దాన్ని అనులోమ విలోమపద్యం లేక పద్యభ్రమకం అంటాము. ఇక్కడ
నంది తిమ్మన పారిజాతాపహరణంలోను పద్యభ్రమకం గమనించండి
పద్యం మొదటి నుండి చదివినా చివరనుండి చదివినా ఒకలాగా ఉంది
గమనించగలరు-
సాహితీమిత్రులారా!
యేకఫణి నాగబంధం
శ్రీపన్నాల సీతారామబ్రహ్మశాస్త్రిగారి
అభినవ గద్య ప్రబంధం
చివరి పుట పై వ్రాయబడినది
గమనించగలరు-
సాహితీమిత్రులారా!
శిష్టు కృష్ణమూర్తి గారి
కంకణ బంధం రామాయణం
గమనించండి-
సాహితీమిత్రులారా!
శ్రీ చింతా రామకృష్ణరావుగారి
గర్భచిత్రశతకం
యాదాద్రి నరసింహ శతకం
దీనిలో 118 రకాల ఛందస్సులతో
108 సీసగర్భ పద్యాలతో కూర్చబడినది
దీన్ని గురించి పత్రికలో వచ్చిన క్లిప్పింగ్
గమనించండి-
సాహితీమిత్రులారా!
శతఘంటావధానం అంటె ఒక గంటలో
నూరు శ్లోకాలను ఆశువుగా చెప్పడం
ఇది జరిగిన సంఘటన గురించి చెప్పిన విషయం-
బాలసరస్వతి_
శ్రీమాన్ తిరుమల బుక్కపత్తనం
_*శ్రీనివాసాచార్యులవారు*_
*ఘంటాశతావధానం*
అంశం:వజ్రనాభచరితం
స్థలం:గ్రంథాలయం,ప్రొద్దుటూరు
తేది 08-9-1901
సభాధ్యక్షులు సి.సుబ్రహ్మణ్య అయ్యర్ బి.ఎ;బి.ఎల్
డిస్ట్రిక్ట్ మున్సిఫ్
.....
విశిష్ట అతిథి:ధన్నవాడరాఘవాచార్య
సంస్కృతపాఠశాలా ప్రధానోపాధ్యాయ
.....
ప్రారంభం--
శ్లో.అస్తిపురీ సురనగరీ
పరిహాసకరీ గరీయసీ విభవై,
వజ్రపురీతి ప్రథితా
ధరాతరుణ్యా విభూషణం కిమపి.
... .... .... .... .... ...
... .... .... ..... .....
ముగింపు---
శ్లో.ఇతిచతురతానాం- ప్రొద్దుటూరు స్థితానాం
సదసి సపది దత్తం- కించిదాలంబ్యవృత్తం,
శతమతనుత పద్యా- న్యేకఘంటాంతరాళే
నిపుణఫణితి సాంద్ర- శ్శ్రీనివాసః కవీన్రః.
సమ్పూర్ణమిదమనుష్టుప్ సంఖ్యాయా
శతసంఖ్యాకశ్లోక ఘటితం
*వజ్రనాభఘంటాశతమ్*
.....
BrahmaSri Srinivasa chaetulu, Pandit of ATMKUR SAMSTHA NAM,
NijamsDominions known as BALASARASTI and GHANTA SATA PADYA GRANDHA NIRMATA was pleased to under-
take to compose a hundred Stanzas in an hour, and at a Meeting of the Elite Productie On 8th September 1901 in the Reading room, he composed Extempore in elegant and scholarly Sanskrit in the Arya- metre the stipulated number of Slokam that was proposed by Audience. It was a rare intellectual treat :and it gives me much pleasure to announce the fact.
C.Subramanya Aiyar B.A,B.L;
District Munsiff,
Proddutur.
President,reading room,
Proddutur.
______
ప్రొద్దుటూరునగరస్థ సంస్కృత పాఠ శాలా ప్రధానోపాధ్యాయ శ్రీమద్ధన్నవాడ
రాఘవాచార్య విరచితౌ ప్రశంసాశ్లోకౌ.
శ్లో.శ్రీశైలవంశ కలశోదధి పూర్ణచన్ద్ర
శ్శ్రీవాసదేశికమణిర్విబుధాగ్రగణ్యః,
శ్రీప్రొద్దుటూరునగరేవిదుషాంసమాజే
ఘంటాశతం వ్యరచయ న్నిరవద్య
పద్యమ్.
శ్లో.ప్రచురరసవికాసా-సాధ్వలంకారవృత్తి
స్సురుచిరసమరీతి-సద్గుణాక్రాన్తమూర్తిః,
విషయభృశమనోజ్ఞా-లాల్యతేమౌళినాసౌ
కృతిరఖిలసుదృగ్భి-ర్మల్లికామాలికేవ.
-------
చెన్నపురీ మధ్య విద్యోతమానాయాం ఆనందముద్రాక్షరశాలాయాం
సమ్ముద్ర్య ప్రకాశితా విజయతాం శోభకృద్వైశాఖ శు.పంచమి.
మద్రాసు లైబ్రరిలో పూర్తిగా నకలు చేసుకున్నవారు,
ప్రస్తుతం సమర్పించినవారు:
వైద్యంవేంకటేశ్వరాచార్యులు
సాహితీమిత్రులారా!
తమిళంలో
తువిద అంటే ద్వివిధ అని
ఇక్కడ (ద్వివిధ నాగబంధం)
తువిధ నాగబంధం గమనించండి-
సాహితీమిత్రులారా!
వేదుల సూర్యనారాయణ శర్మ గారు కూర్చిన
లక్ష్మీసహస్రకావ్యము లోని
అర్థపాదావృత్తిప్రతిలోమము గమనించండి
ఇందులో అర్థపాదాన్ని ప్రతిలోమంగా చదివితే
పాదం పూర్తవుతుంది అనగా మిగిలిన పాదమవుతుంది.
గమనించండి-
సాహితీమిత్రులారా!
కొక్కొండ వెంకటరత్నంగారి
బిలేశ్వరీయము నుండి
శ్రీకరవృత్తగర్భ చంద్రశేఖరవృత్తము
గమనించండి-
సాహితీమిత్రులారా!
విద్వాన్ కల్లూరి వెంటసుబ్రహ్మణ్య దీక్షింతులు గారి
శ్రీభాగవత మాహాత్మ్యము
షష్ఠమ ఆశ్వాసంలోని
మాలికాబంధం
గమనించండి-
సాహితీమిత్రులారా!
తెలుగులో పంచపాషాణాలు అని 5 పద్యాలున్నాయి.
వాటిలోని ఒక పద్యం ఇది గమనించండి-
అబ్జముఖీ మనోజ నరసాధిప నందన నీ యశం
బబ్జ కరాబ్జ జాబ్జ నయనాబ్జ విలాసము నీ వితీర్ణిమం
బబ్జ కరాబ్జ జాబ్జ నయనాబ్జ విలాసము నీ పరాక్రమం
బబ్జ కరాబ్జ జాబ్జ నయనాబ్జ విలాసము చిత్రమిద్ధరన్
ఈ పద్యములో ఒక్కొక్క పాదములో ఒకే పదములున్నా కూడా
వేర్వేరు అర్థములు వచ్చేట్టు రచించాడు కవి.
తా:--పద్మముఖులగు సుందరీ మణులకు మన్మథుడా,నరసరాజకుమారా!కృష్ణ రాయా!
1. నీ కీర్తి అబ్జ+కర+అబ్జ జాబ్జ నయనా=అబ్జ విలాసము=అమృతము,బ్రహ్మ ,సరస్వతి,శంఖము, వీటి యొక్క విలాసము వంటి కాంతి కలది.
2.నీ దాతృత్వము అబ్జకర+అబ్జజ+అబ్జనయన+అబ్జ+వి+ల+అసము =పాలసముద్రమును, కర్ణుడిని, నిధులను పొందిన కుబేరుని, చంద్రుని విశేషముగా గ్రహించుటకు స్థాన మైనది.
3.నీ పరాక్రమము అబ్జకర+అబ్జజ+అబ్జనయన+అబ్జ విలాసము -- శివుడు,కుమారస్వామి,కమలాక్షుడైన
శ్రీపతి,అర్జునుడు, వీరి యొక్క విలాసము వంటి కాంతి కలది గా ఈ ధరణి లో చిత్రంగా ప్రకాశిస్తున్నాయి.
తా:- నీ కీర్తి అమృతము, కమలమునందు పుట్టిన బ్రహ్మ, కమలముల వంటి కన్నులుగల సరస్వతి ,శంఖము, వీటి అన్నింటి యొక్కవిలాసము వంటి కాంతి కలది. నీ దానగుణము పాలసముద్రమును, కర్ణుడినీ, నిధులుగల కుబేరుని, చంద్రుని, విశేషముగా గ్రహించుటకు స్థానమైనది.నీ పరాక్రమము శివుడు,కుమారస్వామి,శ్రీపతి,అర్జునుడు వీరి యొక్క విలాసము వంటి కాంతి కలదిగా ఈ ధరణిలో చిత్రముగా ప్రకాశిస్తున్నాయి.
సాహితీమిత్రులారా!
ఆచార్య వి.యల్.యస్. భీమశంకరం గారి
రసస్రువు వేము వంశ గాధావళి నుండి
మత్తేభవృత్త కందగర్భ సీసము
గమనించండి-
సాహితీమిత్రులారా!
ఆసూరి మఱింగంటి వేంకటనరసింహాచార్య కృత
తాలాంకనందినీ పరిణయంలోని
సుమగుళుచ్ఛబంధం
గమనించండి-
సాహితీమిత్రులారా!
డి. యస్ . గణపతిరావు గారి
పద్మవ్యూహం చిత్రకావ్యం నుండి
డమరుక బంధం గమనించండి-
సాహితీమిత్రులారా!
కొక్కొండ వెంకట రత్నంగారి
బిలేశ్వరీయము లోని
కందపద్య తనుమధ్యావృత్త గర్భ ప్రియకాంతా వృత్తము
గమనించండి.
దీనిలో ప్రియకాంతా వృత్తంలో కందపద్యం, తనుమధ్యావృత్తం
గర్భితంగా ఉన్నవి.
సాహితీమిత్రులారా!
కొప్పరపు కవులు కూర్చిన
సౌందర్యవతి -జ్యోతిష్య శాస్త్రం కలిసి సాగిన ఈ పద్యం
జొన్నవిత్తుల రామలింగేశ్వరరావుగారి మాటల్లో
ఆస్వాదించండి-