Monday, January 23, 2017

కుమార సంభవములోని చతుర్విధ కందము


కుమార సంభవములోని చతుర్విధ కందము




సాహితీమిత్రులారా!



నన్నెచోడుని కుమారసంభవములో
12 ఆశ్వాసంలో శివుడు కుమారస్వామికి
జ్ఞానోపదేశం చేసే సందర్భంలో
తెలుగులో మొదటి చతుర్విధకందం
కూర్చబడింది చూడండి-

సుజ్ఞాన యోగ తత్త్వవి
ధిజ్ఞుల్ భవబంధనముల, ద్రెంచుచు భువిలో
నజ్ఞాన పదము బొందక
ప్రాజ్ఞుల్ శివుఁ గొల్తు రచలభావన దవులన్
                                                                   (కుమారసంభవము - 12- 217)

సుజ్ఞానము, యోగము, తత్త్వము అనువాని విధులు తెలిసిన
ప్రాజ్ఞులు సంసారబంధములను త్రెంచుచూ, భువిలో అజ్ఞాన
పదమును పొందక స్థిరబుద్ధితో శివుని కొలిచెదరు - అని భావం

ఈ కందపద్యంలో నాలుగు కందపద్యములను
ఇమిడ్చి కూర్చబడింది.
ఈ విధంగా ఒక ఛందస్సులో అనేక ఛందస్సులను ఇమిడ్చి వ్రాయటాన్ని గర్భకవిత్వము(పద్యగూఢము) అంటారు.
ఇందులో మొదటి కందము మనం ముందుగా వ్రాసినదే

సుజ్ఞాన యోగ తత్త్వవి
ధిజ్ఞుల్ భవబంధనముల, ద్రెంచుచు భువిలో
నజ్ఞాన పదము బొందక
ప్రాజ్ఞుల్ శివుఁ గొల్తు రచలభావన దవులన్


మరి రెండవ కందము-
రెండవ పాదంలోని మొదటి రెండు
అక్షరాలను విడచి ప్రారంభించిన
రెండవ కందము వస్తుంది
అది ఇక్కడ చూడండి-

సుజ్ఞాన యోగ తత్త్వవి
ధిజ్ఞుల్ భవబంధనముల, ద్రెంచుచు భువిలో
నజ్ఞాన పదము బొందక
ప్రాజ్ఞుల్ శివుఁ గొల్తు రచలభావన దవులన్

రెండవ కందము-
భవబంధనముల ద్రెంచుచు 
భువిలో నజ్ఞాన పదము బొందక ప్రాజ్ఞుల్ 
శివుఁ గొల్తు రచలభావన 
దవులన్ సుజ్ఞాన యోగ తత్త్వవిధిజ్ఞుల్

మూడవ కందము మూడవ పాదం
మొదటినుండి ప్రారంభమవుతుంది.
అది ఇక్కడ చూడవచ్చు-

సుజ్ఞాన యోగ తత్త్వవి
ధిజ్ఞుల్ భవబంధనముల, ద్రెంచుచు భువిలో
నజ్ఞాన పదము బొందక
ప్రాజ్ఞుల్ శివుఁ గొల్తు రచలభావన దవులన్

మూడవ కందము-
కొలుతురచలభావమునఁబ్రా
జ్ఞులుశివునిన్ యోగతత్త్వసుజ్ఞాననిధి
జ్ఞులుత్రెంచుచు భవబంధన
ములఁ దవులజ్ఞానపదముఁ బొందక భువిలోన్


నాలుగవ కందము నాలుగవ పాదము రెండు
అక్షరాలను విడచి ప్రారంభించ సరిపోవును.
అది ఇక్కడ చూడండి-

సుజ్ఞాన యోగ తత్త్వవి
ధిజ్ఞుల్ భవబంధనముల, ద్రెంచుచు భువిలో
నజ్ఞాన పదము బొందక
ప్రాజ్ఞుల్ శివుఁ గొల్తు రచలభావన దవులన్


నాలుగవ కందము -

శివుఁ గొల్తు రచలభావన 
దవులన్ సుజ్ఞాన యోగ తత్త్వవి  ధిజ్ఞుల్ 
భవబంధనముల ద్రెంచుచు 
భువిలో నజ్ఞాన పదము బొందక ప్రాజ్ఞుల్

వీటన్నిలో 1,3 పద్యములకు జ్ఞ - ప్రాస, 2,4 పద్యములకు
వ - ప్రాసగా గూఢపరచబడినది.


No comments: