సమం సమంతా దపగోపురం పురం
సాహితీమిత్రులారా!
యమకాలంకారంలో ఆద్యంత
యమకం గురించి ఇక్కడ చూద్దాం-
శ్లోకంలోని పాదం మొదటిలోను, చివరలలోను
వర్ణసముదాయము ఆవృత్తమైన అది
ఆద్యంత యమకము.
కాని ఇందులో వ్యవధానంలేకుండా ఉన్న
అవ్యపేత ఆద్యంతయమకమౌతుంది.
వ్యవధానంతో ఆవృత్తి జరిగిన వ్యపేత
ఆద్యంతయమకంగా చెప్పబడుతున్నది.
ఈ ఉదాహరణ గమనించండి-
ద్రుతం ద్రుతం వహ్నిసమాగతం గతం
మహీ మహీనద్యుతిరోచితం చితమ్
సమం సమంతా దపగోపురం పురం
పరై: పరై రప్యనిరాకృతం కృతమ్
(భట్టికావ్యం)
అగ్నితోడి సంబంధము వల్ల కరగింపబడినది.
వేగంగా భూమియందు వ్యాపించినది.
అంతటను సమముగా నిబిడముగా అధికమైన
కాంతి శోభతో స్థాపంపబడినది. శత్రువులచేత
పురద్వారములు తెరువబడినవి. శ్రేష్ఠులచేత
సైతము నిరాకారముగా చేయబడలేదు - అని భావం.
ద్రుతం ద్రుతం వహ్నిసమాగతం గతం
మహీ మహీనద్యుతిరోచితం చితమ్
సమం సమంతా దపగోపురం పురం
పరై: పరై రప్యనిరాకృతం కృతమ్
మొదటి పాదం మొదటిలో ద్రుతం, చివరలో గతం,
రెండవపాదం మొదటిలో మహీ, చివరలో చితం,
మూడవపాదం మొదటిలో సమం, చివరలో పురం,
నాలుగవపాదం మొదటిలో పరై , చివరలో కృతం -
అని వర్ణసమూహాలు ఆవృత్తమైనవి.
అదీ వ్యవధానంలేకుండా కావున
ఇది అవ్యపేతయమకమున
ఆద్యంత యమకమునకు ఉదాహరణ
అని చెప్పవచ్చును.
No comments:
Post a Comment