హరి కమ లాబ్జ చక్ర నివహంబు
సాహితీమిత్రులారా!
అయ్యలరాజు నారాయణామాత్యకవి
రచిత హంసవింశతిలోని
ఈ పద్యం చూడండి.
తరుణులకౌను లాకృతులు తళ్కు మొగంబులు చన్గవల్ సువా
క్సరణులు పాణులున్ మెడలు సారనితంబమహోన్నత తత్వముల్
దరళవిలోసనంబులు పదంబులు నెన్నొసలున్ ముణుంగులున్
హరి కమ లాబ్జ చక్ర నివహంబునయంబు రయంబున న్నగున్
(హంసవింశతి 5-276)
ఈ పద్యం మొదటి మూడు పాదాలలో
ఉపమేయాలను చివరిపాదంలో
ఉపమానాలను చెప్పినాడుకవి.
ఉపమానాలను చూడండి-
హరి (నానార్థాలు)- 1. సింహము 2. చిలుక 3. జింక
కమలాబ్జ - కమలా + అబ్జ, కమల + అబ్జ - అని విరిచి అర్థం తీసుకోవాలి.
కమలా - లక్ష్మిదేవి, కమల - పద్మము
అబ్జ (నానార్థాలు) - 1.చంద్రుడు 2.శంఖము
చక్ర (నానార్థాలు) - 1. భూచక్రము 2. చక్రవాకపక్షి 3. పాముచుట్ట
1. ఈ తరుణుల నడుములు(కౌనులు) సింహము(హరి)ని
ఆకృతులు లక్ష్మిదేవిని(కమలను), మొగములు చంద్రుని(అబ్జ)ని
చన్గవలు చక్రవాకపక్షులను పరిహాసము చేయును.
2. ఈ కాంతల మాటలు(వాక్సరణులు) చిల్కలను(హరిని),
చేతులు(పాణులు) కమలములను,
మెడలు శంఖము(అబ్జ)లను, నితంబములు(పిఱుదులు)
గుండ్రనిభూభాగము(చక్ర)లను గేలిచేయును.
3. ఆ తరళ చంచలములైన కన్నులు జింక(హరి)లను,
పాదములు కమలములను, నెన్నొసలు చంద్రుని(అబ్జ)ని,
జడచుట్టలు (ముణుంగులు) పాముచుట్టల(చక్రనివహంబు)ను
గేలిచేయును.
క్లిష్టమైన దీన్ని గూఢచిత్రంగా చెప్పవచ్చు.
No comments:
Post a Comment