గర్భకవిత్వం అంటే ?

గర్భకవిత్వం అంటే ?

సాహితీమిత్రులారాా!

చిత్రకవిత్వం అనేక విధలైన
కవిత్వపు రీతుల సమాకలనం.
అందులోని విభాగమే గర్భకవిత్వం.
దీనికే పద్యగోపన చిత్రమని అంటారు.
ఇది ఛందోప్రధానమైన విభాగం
ఒక ఛందస్సులో అనేక ఛందస్సులను
ఇమడ్చడం అనే ప్రక్రియనే గర్భకవిత్వం
అంటున్నారు.
మన తెలుగులో మొదట నన్నెచోడుడు
తన కుమార సంభవంలో ఈ ప్రక్రియను
ప్రారంభించాడు.
ఇందులో చతుర్విధకందము అనే పేరున
ఒక కందపద్యంలో మరో మూడు కందపద్యాలను
ఇమిడ్చి చూపాడు.
ఆ చతుర్విధకందం -

 శివుడు కుమారస్వామికి
జ్ఞానోపదేశం చేసే సందర్భంలో
తెలుగులో మొదటి చతుర్విధకందం
కూర్చబడింది చూడండి-

సుజ్ఞాన యోగ తత్త్వవి
ధిజ్ఞుల్ భవబంధనముల, ద్రెంచుచు భువిలో
నజ్ఞాన పదము బొందక
ప్రాజ్ఞుల్ శివుఁ గొల్తు రచలభావన దవులన్
                                                                   (కుమారసంభవము - 12- 217)

సుజ్ఞానము, యోగము, తత్త్వము అనువాని విధులు తెలిసిన
ప్రాజ్ఞులు సంసారబంధములను త్రెంచుచూ, భువిలో అజ్ఞాన
పదమును పొందక స్థిరబుద్ధితో శివుని కొలిచెదరు - అని భావం

ఈ కందపద్యంలో నాలుగు కందపద్యములను
ఇమిడ్చి కూర్చబడింది.
ఈ విధంగా ఒక ఛందస్సులో అనేక ఛందస్సులను ఇమిడ్చి వ్రాయటాన్ని గర్భకవిత్వము(పద్యగూఢము) అంటారు.
ఇందులో మొదటి కందము మనం ముందుగా వ్రాసినదే

సుజ్ఞాన యోగ తత్త్వవి
ధిజ్ఞుల్ భవబంధనముల, ద్రెంచుచు భువిలో
నజ్ఞాన పదము బొందక
ప్రాజ్ఞుల్ శివుఁ గొల్తు రచలభావన దవులన్


మరి రెండవ కందము-
రెండవ పాదంలోని మొదటి రెండు
అక్షరాలను విడచి ప్రారంభించిన
రెండవ కందము వస్తుంది
అది ఇక్కడ చూడండి-

సుజ్ఞాన యోగ తత్త్వవి
ధిజ్ఞుల్ భవబంధనముల, ద్రెంచుచు భువిలో
నజ్ఞాన పదము బొందక
ప్రాజ్ఞుల్ శివుఁ గొల్తు రచలభావన దవులన్

రెండవ కందము-
భవబంధనముల ద్రెంచుచు 
భువిలో నజ్ఞాన పదము బొందక ప్రాజ్ఞుల్ 
శివుఁ గొల్తు రచలభావన 
దవులన్ సుజ్ఞాన యోగ తత్త్వవిధిజ్ఞుల్

మూడవ కందము మూడవ పాదం
మొదటినుండి ప్రారంభమవుతుంది.
అది ఇక్కడ చూడవచ్చు-

సుజ్ఞాన యోగ తత్త్వవి
ధిజ్ఞుల్ భవబంధనముల, ద్రెంచుచు భువిలో
నజ్ఞాన పదము బొందక
ప్రాజ్ఞుల్ శివుఁ గొల్తు రచలభావన దవులన్

మూడవ కందము-

కొలుతురచలభావమునఁబ్రా
జ్ఞులుశివునిన్ యోగతత్త్వసుజ్ఞాననిధి
జ్ఞులుత్రెంచుచు భవబంధన
ములఁ దవులజ్ఞానపదముఁ బొందక భువిలోన్

నాలుగవ కందము నాలుగవ పాదము రెండు
అక్షరాలను విడచి ప్రారంభించ సరిపోవును.
అది ఇక్కడ చూడండి-

సుజ్ఞాన యోగ తత్త్వవి
ధిజ్ఞుల్ భవబంధనముల, ద్రెంచుచు భువిలో
నజ్ఞాన పదము బొందక
ప్రాజ్ఞుల్ శివుఁ గొల్తు రచలభావన దవులన్


నాలుగవ కందము -

శివుఁ గొల్తు రచలభావన 
దవులన్ సుజ్ఞాన యోగ తత్త్వవి  ధిజ్ఞుల్ 
భవబంధనముల ద్రెంచుచు 
భువిలో నజ్ఞాన పదము బొందక ప్రాజ్ఞుల్

వీటన్నిలో 1,3 పద్యములకు జ్ఞ - ప్రాస, 2,4 పద్యములకు
వ - ప్రాసగా గూఢపరచబడినది.


మహాసేనోదయములోని
చతుర్విధ కందముము- (2-251)

నీలాభ్రదేహ సజ్జన
పాలా భవహరణ మధుర భాషణనివహా
శైలధరశత్రు నిచయవి
ఫాలా నవకమలనేత్ర పాలితసవనా

ఈ పద్యంలో ఇమిడిన కందపద్యాలు
మొదటిది-

నీలాభ్రదేహ సజ్జన
పాలా భవహరణ మధుర భాషణనివహా
శైలధరశత్రు నిచయవి
ఫాలా నవకమలనేత్ర పాలితసవనా

ఈ పద్యంలోని రంగుల ఆధారంగా 
మొదటి గర్భిత కందం గమనించవచ్చు
ఈ విధంగా అమర్చిన పూర్తి కందమవుతుంది


భవహరణ మధుర భాషణ
నివహా శైలధరశత్రు నిచయవి ఫాలా
నవకమలనేత్ర పాలిత
సవనా నీలాభ్రదేహ సజ్జన పాలా

ఇది పూర్తి కందము

భవహరణ మధురభాషణ
నివహా శైలధరశత్రు నిచయవిఫాలా
నవకమలనేత్ర పాలిత
సవనా నీలాభ్రదేహ సజ్జనపాలా

రెండవ కందము -


నీలాభ్రదేహ సజ్జన
పాలా భవహరణ మధుర భాషణనివహా
శైలధరశత్రు నిచయవి
ఫాలా నవకమలనేత్ర పాలితసవనా

ఈ మొదటి కందంలో పూర్వార్థము,  ఉత్తరార్థముములలో 
ఉత్తరార్థము పూర్వార్థంగా పూర్వార్థము ఉత్తార్థంగా మార్చిన 
రెండవ గర్భిత కందమగును.

శైలధరశత్రు నిచయవి
ఫాలా నవకమలనేత్ర పాలితసవనా
నీలాభ్రదేహ సజ్జన
పాలా భవహరణమధురభాషణనివహా

మూడవ కందము -


నీలాభ్రదేహ సజ్జన
పాలా భవహరణ మధుర భాషణనివహా
శైలధరశత్రు నిచయవి
ఫాలా నవకమలనేత్ర పాలితసవనా

ఈ పద్యాన్ని ఈ విధంగా రంగులలో చూపినట్లు 
తీసుకుంటే మూడవ పద్యం వస్తుంది

నీలాభ్రదేహ సజ్జన
పాలా భవహరణ మధుర భాషణనివహా
శైలధరశత్రు నిచయవి
ఫాలా నవకమలనేత్ర పాలితసవనా

నవకమలనేత్ర పాలిత
సవనా నీలాభ్రదేహ సజ్జన పాలా
భవహరణ మధుర భాషణ
నివహా శైలధరశత్రు నిచయవి ఫాలా

ఇది మూడవ గర్భితకందము -

నవకమలనేత్ర పాలిత
సవనా నీలాభ్రదేహ సజ్జనపాలా
భవహరణ మధుర భాషణ
నివహా శైలధరశత్రు నిచయవిఫాలా