తారాధిప రజనీచర
సాహితీమిత్రులారా!
ఒక పద్యాన్ని రెండు అర్థాలు వచ్చేలా రాయడం
అనేకార్థక చిత్రంలో చెప్పవచ్చు.
ఇక్కడ హంసవిశతిలోని ఒక పద్యం
ఇందులో పైకి సాధారణంగా కనిపించినా
ఆంతరంలో దూషణ కలిగిన పద్యం
చూడండి-
తారాధిప! రజనీచర!
కైరవభేదనసమర్థ! గౌరీశ శిరో
భార! కమలాభిశంసన
కారణ! వారాశిభంగ కార్యభ్యదయా!
(హంసవింశతి - 5- 284)
ఇందులో
చంద్రునికి సంబంధంచిన
సామాన్యార్థము కలది.
రెండవది చంద్రదూషణ అనే
రెండువిధములైన అర్థాలున్నాయి.
సామాన్యార్థము-
తారాధిప - నక్షత్రములకు అధిపతీ
రజనీచరా - రాత్రియందు తిరిగేవాడా
కైరవభేదనసమర్థ -తెల్లకలువలను
వికసింపచేయువాడా
గౌరీశ శిరోభార - శివుని శిరోభూషణమైనవాడా
కమలాభిశంసన కారణ - కమలములయొక్క
వికాసభావమునకు కాణమైనవాడా
వారాశిభంగకార్యభ్యుదయా - చంద్రోదయమువేళ సముద్రము
అలలతో ఉప్పొంగును కావున
పుత్రోత్సాహముతో అలలు రేగునట్లు
చేయువాడు అని అర్థం.
నిందార్థం-
తారాధిప - గురుపత్నియైన తారను కూడినవాడా
రజనీచరా - నిశాచరుడా, రాక్షసుడా
కైరవభేదనసమర్థ -
కైరవ - జూదగాండ్రకు,
భేదన - పొరుపులు పుట్టించుటలో,
సమర్థ - సమర్థుడా
గౌరీశ శిరోభార - ఈశ్వరునికి శిరోభారమైనవాడా
కమలాభిశంసన కారణ-
కమలా - తోబుట్టువైన లక్ష్మీదేవికి,
అభిశంసనకారణ - గురుతల్పాగమనాది మహాపాపము చేసిన
నీవు సోదరుడవైతివన్న అపవాదమునకు
కారణమైనవాడా
వారాశిభంగకార్యభ్యుదయా - జనకస్థానమైన సముద్రమునకు
భంగకరమైన పుట్టుక గలవాడా
ఈ విధంగా రెండు అర్థాలను కలిగినది ఈ పద్యం
No comments:
Post a Comment