సర్వస్య ద్వే? సుమతికుమతీ
సాహితీమిత్రులారా!
పూర్వం భోజరాజొక సుందరప భవన నిర్మాణం
చేయిస్తున్నాడు. అది పూర్తి కాకమునుపే దానిలో
ఒక బ్రహ్మరాక్షసుడు ప్రవేశించి, రాత్రులందు
అక్కడ తలదాచుకొనే వారికి కొన్ని ప్రశ్నలు
అడగడం, సమాధానాలు చెప్పనివారిని తినివేయడం
జరుగుతున్నది. రాజుగారు ఎన్నో మంత్ర తంత్రాలు
వేయించాడు లాభం లేక పోయింది.
చివరికి దానివిషయమై కాళిదాసుతో
మాట్లాడగా నాటిరాత్రి కాశిదాసు సభాగృహంలో పరుండగా
యథాప్రకారం బ్రహ్మరాక్షసుడు వచ్చి యామమునకు ఒప ప్రశ్న
చొప్పున వ్యాకరణానికి సంబంధించినవి నాలుగు ప్రశ్నలు వేశాడు
దానికి కాళిదాసు సమాధానాలిచ్చాడు అవి ఈ శ్లోకంలో-
సర్వస్య ద్వే ?
సుమతి కుమతీ, సంపదాపత్తి హేతూ
వృద్ధో యూనా ?
సహ పరిచయాత్ త్యజ్యతే కామినీభిః
ఏకోగోత్రే ?
ప్రచలతి పుమాన యః కుటుంబం బిభర్తి
స్త్రీ పుం వచ్చ ?
ప్రతిభవతి యదా తద్ధి గేహం వినష్టమ్
ఇందులోని ప్రశ్నలు సమాధానాలు-
బ్రహ్మరాక్షసుడు - సర్వే ద్వే?
అందరికి రెండుంటాయి అవి ఏవి?
(పాణినీయ సూత్రాలలో ఒకటి)
కాళిదాసు - సుమతి కుమతీ సంపదాపత్తిహేతూ
(అందరకూ మంచిబుద్ధి, చెడు బద్ధి
అని రెండుంటాయి. అవి సంపదలకూ,
ఆపదలకు రెండిటికీ ఆలవాలము)
బ్ర.రా. - వృద్ధో యూనా?
(ముసలివాడు పడుచుదానితో)
(పాణినీయంలో మరొకటి)
కా.దా. - సహ పరిచయాత్త్యజ్యతే కామినీభిః
(కాముకులగు స్త్రీలు యువకునితో(యూనా) ప్రత్యేక
సంబంధం ఏర్పడినంతనే ముసలివానిని ముందుకు తోసి,
వదలి పెట్టి వెళుతుంటారు.)
బ్ర.రా. - ఏకో గోత్రే? (వంశములో నొక్కడు)
(పాణినీయములోని మరొసూత్రము)
కా.దా. - ప్రభవతి పూమాన్ యః కుటుంబం బిభర్తి
(కుటుంబభారమును భరించు పురుషుడొక్కడే, ఆ వంశమును
చక్కగా ముందుకు నడుపుకొని పోవుచుండును)
బ్ర.రా.- స్త్రీ పుంవచ్చ?(స్త్రీ పురుషుని వలె)
(నాలుగవ ప్రశ్న- పాణీయసూత్రము)
కా.దా. -ప్రభవతి యదా తద్ధి గేహం వినష్టమ్
(ఆడుది ఏ ఇంటిలో పురుషునివలె, మించి అధికారం
చలాయిస్తుందో ఆ ఇల్లు పూర్తిగా నాశనమై పోతుంది)
ఇవి విన్న బ్రహ్మరాక్షసుడు అక్కడ నుండి వెళ్ళిపోయాడట.
మొత్తం మీద రాజకీయ అధికారులు, మంత్ర ప్రభావం చేయని
పని కాళిదాసు ప్రతిభ,పద్యస్పూర్తి చక్కగా సమంజసంగా పనిచేసి,
రాజుగారికి సభాగృహప్రవేశం కలిగింెచింది
No comments:
Post a Comment