‘ద హిందు’ క్రాస్ వర్డ్ పజిళ్లలోని చమత్కార వైవిధ్యం, విస్తృతి, వైచిత్రి

‘ద హిందు’ క్రాస్ వర్డ్ పజిళ్లలోని 

చమత్కార వైవిధ్యం, విస్తృతి, వైచిత్రి

సాహితీమిత్రులారా!

ఈ మధ్య అంతర్జాల పత్రికల్లో క్రాస్ వర్డ్ పజిళ్ల హవా బాగా వీస్తోంది. దీనికి ముఖ్య కారణం పజిల్ ప్రక్రియ పట్ల ఆ సంపాదకులకు గల అమితమైన ఆసక్తే కనుక, వారిని మనమెంతో అభినందించాలి. మామూలు పజిళ్లను ప్రచురించడానికి ఏ పత్రికలైనా ముందుకు వస్తాయి. అందులో ఆశ్చర్యమేమీ లేదు. అభినందించవలసిందీ లేదు. కాని, జటిలతను కలిగిన ప్రామాణిక పజిళ్లను వేసుకోవటానికి వ్యాపార పత్రికలు చాలా సందేహిస్తాయి.

నిగూఢ ఆధారాలు (cryptic clues) ఉండే ప్రామాణిక పజిళ్లతో మెదడుకు చాలా వ్యాయామం, తద్వారా మానసికానందం దొరుకుతాయి. భాషను మెరుగు పరచుకునే అవకాశం కూడా వాటి ద్వారా లభిస్తుంది. ప్రామాణిక ఆంగ్లపజిళ్ల లోని పద్ధతులను బాగా పరిశీలించి, ప్రయత్నం చేస్తే తెలుగులో కూడా నాణ్యమైన క్రాస్ వర్డ్స్ ను తయారు చెయ్యవచ్చు. ఆధారాలను కాపీ చెయ్యనక్కర్లేదు కాని, ఆధారాలను తయారు చేసే పద్ధతులను మనం తెలుగులో అవలంబించడం తప్పు కాదనుకుంటాను.

కేవలం జటిలత్వాన్ని నింపుకున్న పజిళ్లు మెదడుకు మేతను బాగానే ఇవ్వవచ్చు కాని, అవి వినోదాన్ని కలిగించవు. ఒక ఆధారాన్ని ఆకళింపు చేసుకుని సరైన సమాధానాన్ని రాబట్టింతర్వాత పాఠకునికి ఆనందం, సంతృప్తి కలగాలన్నది పజిల్ కూర్పరుల ప్రధాన ధ్యేయం కావాలి.

గ్రిడ్ (తెలుపు, నలుపు గడుల చట్రం) ను రూపొందించడం నుండే ప్రారంభమౌతుంది పజిల్ ను తయూరు చేసేవారి ప్రతిభ. ఏ పజిల్ గ్రిడ్ కైనా ద్వైపార్శ్వ సౌష్ఠవం (Bilateral symmerty) అతి ముఖ్యమైన prerequisite (ముందుగా అవసరమైన అంశం). ఎందుకంటే అది అందాన్ని చేకూరుస్తుంది. Bilateral symmetry లేకుండా గ్రిడ్ ను రూపొందించడం సులభం. కవిత్వంలోనైనా, కథలోనైనా లేక మరే సాహిత్య ప్రక్రియలోనైనా సౌందర్యం ప్రధానాంశంగా ఉండాలి. న్యూయార్క్ టైమ్స్, టైమ్స్ ఆఫ్ ఇండియా, ‘ద హిందు’, ఇండియన్ ఎక్స్ ప్రెస్ మొదలైన క్రాస్ వర్డ్స్ లో కాని, పూర్వం శ్రీశ్రీ ఆరుద్రలు తయారు చేసిన క్రాస్ వర్డ్స్ లో కాని గ్రిడ్ సౌష్ఠవానికి చాలా ప్రాధాన్యం ఇవ్వబడటానికి కారణం అదే. గ్రిడ్ ను చూడగానే అది కక్కరిబిక్కరిగా ఉన్నట్టనిపిస్తే అందులో సౌందర్యాభాస లోపిస్తుందని ప్రత్యేకంగా చెప్పనవసరం లేదు.

ఆంగ్ల పజిళ్లలోని చమత్కారవిస్తృతిని, వైచిత్రిని లోతుగా పరిశీలించడం ఎందుకు అవసరమంటే, తెలుగులో కూడా ఎన్నెన్ని రకాలుగా కొత్తదనాన్ని ప్రవేశపెడుతూ ఆధారాలను తయారు చెయ్యవచ్చునో దానిద్వారా తెలుస్తుంది మనకు. అయితే ఆంగ్ల పజిళ్లలోని వైవిధ్యాన్ని, వైచిత్రిని సంపూర్ణంగా అవగాహనలోకి తెచ్చుకోవాలంటే ఇంగ్లిష్ భాష బాగా రావటమే కాకుండా, ఆధారాలలోని రహస్యాన్ని decipher (decode) చేయగలిగే మేధ, ఊహాశక్తి అవసరం. ఆంగ్ల పజిళ్లలోని వైచిత్రిని వివరించడం ద్వారా తెలుగు పజిల్ కూర్పరులలో ఈ విషయం గురించిన అవగాహనను మరింతగా పెంచడానికి చేస్తున్న ప్రయత్నంగా ఈ వ్యాసాన్ని భావించాలి. ఇంతకు ముందు ఇదే ‘వాకిలి’ పత్రిక ద్వారా ఇటువంటి ఒక చిన్న వ్యాసాన్ని అందించాను. కాని, అది సరిపోదనేది నిశ్చయం. కాబట్టి, ‘ద హిందు’ పజిళ్లలోని కొన్ని ఆధారాలను మీ ముందుంచి, వాటిని ఎలా decode చేయాలో ఒకదాని తర్వాత మరొకదాన్ని వివరిస్తాను.

1. Drop engineering degree one day (4)
దీనికి సమాధానం bead. ఎట్లా అంటే, engineering degree = B.E. ఇక one కు a, day కు d తీసుకుని BE కి కలపాలి. Bead = Drop. నీటి బిందువులను beads అని కూడా అంటారు ఆంగ్లంలో. ఉదాహరణకు చెమట బిందువులను beads of sweat అనటం మామూలే.

2. Bird in hurry to follow time by the hour (5)
Time కు t, hour కు h తీసుకోవాలి. Hurry = rush కనుక, మూడింటినీ కలిపితే వచ్చే thrush( ఒక పక్షి పేరు) దీనికి జవాబు.

3. Group has means to buy bone and couple of eggs (7)
Means = plan. Bone అన్నప్పుడు tibia లోని మొదటి అక్షరమైన t ని తీసుకోవాలి. టిబియా మన మోకాలిలో ఉండే ఒక ఎముక పేరు. Eggs = oo. Plan లో too ను (t+oo) చేర్చితే platoon వస్తుంది. సైన్యంలో ఉండే పదాతిదళం లోని ఒక విభాగాన్ని platoon అంటారు. అది ఒక రకమైన గ్రూపే కదా! కనుక అదే సమాధానం.

4. Article submitted by scholar has radical answers on law related to heat (7)
A, An, The – వీటిని ఆంగ్లభాషలో articles అంటాం కదా. సందర్భాన్ని బట్టి వీటిలోని ఒకదాన్ని తీసుకోవాలి. ఇక్కడ the ని తీసుకోవాల్సి వుంటుంది. Radical కు r తీసుకోవాలి. Scholar కు m తీసుకోవాలని ఒక నియమం (mనే ఎందుకు తీసుకోవాలో తెలియదు). తర్వాత answerకు a నూ, law కు L నూ తీసుకుని కలపటంతో వచ్చే thermal దీనికి సమాధానం. Thermal = related to heat.

5. General overturned advance against downwind (7)
General కు Lee ని తీసుకోవాలి. బహుశా పూర్వం ప్రపంచ యుద్ధంలో పని చేసిన ఒక ప్రసిద్ధ జనరల్ పేరు లీ కావటం అందుకు కారణం కావచ్చు. Advance = Draw. Overturned అంటున్నాం కనుక, draw ను తారుమారు చెయ్యాలి. అప్పుడు ward వస్తుంది. Lee + ward = Leeward = Downwind. Leeward జవాబు.

6. Infants suffer from blood loss, replenished with serum at the heart for disease (6)
Infants = Babies. Blood loss అన్నాం కనుక, blood లోని మొదటి అక్షరమైన b ని తీసెయ్యాలి. అప్పుడు abies మిగులుతుంది. B ని ఖాళీ చేయగా ఏర్పడిన స్థానాన్ని serumకు హృదయం (మధ్య అక్షరం) అయిన r తో భర్తీ చెయ్యాలి (replenish చెయ్యాలి). అప్పుడు Rabies వస్తుంది. Rabies ఒక వ్యాధి పేరు కాబట్టి అదే సమాధానం!

7. Black market amasses billion (5)
Market = Sale (Verb form లో). అది బిలియన్ ను పోగు/జమ చేసుకుంటుంది అంటున్నాం కనుక, billion లోని మొదటి అక్షరమైన b ని నడుమ చేర్చాలి. అప్పుడు వచ్చే sable ( black) సమాధానం.

8. Cab doesn’t start without maiden – that’s taken for granted (5)
Cab = Taxi. Doesn’t start అంటున్నాం కనుక t ని తీసేస్తే axi మిగులుతుంది. ఇక without maiden అంటే with out maiden అన్న మాట. Out లోని o ను, maiden లోని m ను axi కి కలుపగా వచ్చే axiom దీనికి సమాధానం. With out maiden అని పదాలను విడివిడిగా కాక, without maiden అని కలిపి ఇవ్వటం పాఠకులను తికమక పెట్టటం కోసమే! Axiom అంటే సూక్తి. సూక్తులలోని అర్థాన్ని ప్రశ్నించకుండానే మనం ఒప్పుకుంటాం కదా. Taking for granted కు ఉన్న అర్థాలలో ఇదొకటి.

9. Autographed and gestured everybody to leave (6)
Autographed కు సమానమైన signed దీనికి సమాధానం. అది ఎట్లా వచ్చిందంటే, gestured = signalled. Everybody = All. కాబట్టి, signalled లోంచి all వెళ్లిపోగా signed మిగిలింది!

10. Care-givers lose head getting President’s top prize amounts (6)
Care-givers = Nurses. వాళ్లు n ను (తలను) పోగొట్టుకుని, అదే స్థానంలో president లోని మొదటి అక్షరమైన p ని పొందారు. తత్ఫలితంగా ఏర్పడిన purses (prize amounts) ఇక్కడ జవాబు. పూర్వకాలంలో రాజులకు ఇవ్వబడిన భరణాలను purses అనేవారు.

11. Sing about each district magistrate being routine (9)
Sing = Trill. Each లోని మొదటి రెండక్షరాలైన ea, district లోని d, magistrate లోని m తీసుకుని Trill లో చేర్చితే వచ్చే treadmill దీనికి సమాధానం. నిజానికి ట్రెడ్ మిల్ అంటే శరీరంలోని కొవ్వును తగ్గించుకోవడం కోసం ఉపయోగించే ఒక సాధనం. దానికి ఉండే బెల్టు మీద నడుస్తాం. అయితే ఇక్కడ treadmill అంటే విసుగును తెప్పించే పని/ఉద్యోగం అనే మరో అర్థాన్ని ఉద్దేశించాడు setter (పజిల్ కూర్పరి).

12. Vandals remove top of fortifications and get hard (7)
Vandals అంటే విధ్వంసాన్ని సృష్టించేవాళ్లు. దీనికి సమానమైన Hunkers ఈ ఆధారానికి జవాబు. ఎలా అంటే, fortifications = bunkers. దీనిలోని అగ్రభాగాన్ని (topను – అంటే b అనే అక్షరాన్ని) తీసేసి, అదే స్థానంలో h ను (Hard లోని మొదటి అక్షరాన్ని) పెట్టాలి.

13. Police novice yearning to overspend (7)
Police = SP (Superintendent of police). Novice = Learner కాబట్టి మొదటి అక్షరమైన L ను తీసుకోవాలి. Yearning = urge. వీటన్నిటినీ కలిపితే వచ్చే splurge దీనికి జవాబు. Splurge అంటే బాగా ఖర్చు చేయటం. ఇక్కడ police అనే పదం ఆధారంలో క్రియగా లేదా విశేషణంగా, సమాధానంలోనేమో నామవాచకంగా ఇవ్వబడినట్టు గమనించాలి.

14. The last run one requires to get a score a week after the thirteenth (9)
ఇక్కడ score కు ఇరవై అనే మరో అర్థాన్ని తీసుకోవాలి. ఒక స్కోర్ (20) ను సాధించడానికి అవసరమైన చివరిది ఇరవయ్యో పరుగు కనుక, సమాధానం twentieth. ఇది పదమూడో తేదీ తర్వాత వారం (ఏడు) రోజులకు వస్తుంది!

15. Urge deviant NGOs to make drinks (7)
To egg on అంటే ప్రోత్సహించుట. కనుక, egg ను urge కు సమానార్థక పదంగా తీసుకోవచ్చు. Deviant NGOs = NOGS. రెండింటినీ కలుపగా వచ్చే Eggnogs కోడిగుడ్డు సొనతో తయారు చేయబడే ఒక రకమైన డ్రింక్స్. వీటిని ఎక్కువగా పాశ్చాత్యులు తాగుతారు.

16. Graduate takes public transport to Hong Kong wearing a scarf (8)
Graduate = B.A. Public transport = bus. Hong Kong = HK. Ba, bus, hk – ఇవన్నీ కలిసి స్కార్ఫ్ కు ముందున్న a ను ధరిస్తాయి. వీటన్నిటినీ కలిపితే వచ్చే Babushka ఒక రకమైన స్కార్ఫ్ కనుక అదే జవాబు.

17. Last month Indian Military Academy student got this point, perhaps (7)
Last month అంటే సంవత్సరంలోని చివరి నెల అయిన December. దానికి short form అయిన Dec ను తీసుకోవాలి. Indian Military Academy కి short form IMA. Student = Learner కనుక, ఇక్కడ L ను తీసుకోవాలి. Dec + ima + l = Decimal = Point. కాబట్టి జవాబు అదే.

18. Some Africans admit soldier to Bangalore University at first (5)
ఇటువంటి క్రాస్ వర్డ్ పజిళ్లలో ఎక్కడైనా సోల్జర్ అనే పదం వస్తే దానికి సమానార్థకంగా ant తీసుకోవాలి. Bangalore University at first (first letters) = BU. Bu మధ్య ant చేరగా ఏర్పడే Bantu ఆఫ్రికాలోని ఒక తెగ పేరు కనుక, అదే సమాధానం. సందర్భాన్ని బట్టి ఒక్కోసారి సోల్జర్ కు GI తీసుకోవాల్సి వస్తుంది. అదే విధంగా కొన్ని సార్లు worker కు ant ను తీసుకోవాలి. చీమలు ఆపకుండా పని చేస్తాయని అలా నిర్ణయించి వుంటారు.

19. Mounted soldiers from Virginia in California get royal salary at last (7)
To mount అంటే ఎక్కుట. Mounted soldiers అంటే గుర్రమెక్కిన సిపాయిలు. అంటే అశ్వదళమన్న మాట. దీనికి సమానమైన ఆంగ్ల పదం cavalry. అమెరికాలోని కాలిఫోర్నియా రాష్ట్రానికి CAL, వర్జీనియా రాష్ట్రానికి VA, short forms. Cal లో va చేరితే Caval వస్తుంది. తర్వాత Royal లోని మొదటి అక్షరమైన r నూ, salary లోని చివరి అక్షరమైన y నీ చేర్చాలి. అన్నింటినీ కలిపితే వచ్చే Cavalry దీనికి సమాధానం!

20. Cheerfulness shown by girl, one that is typically disheartened (6)
Girl = G. One = a. That is = i.e. Typically disheartened అంటే మొదటి, చివరి అక్షరాలను తప్ప మధ్యన ఉన్న అక్షరాలను (అవి హృదయానికి సమానమైనవి – ఇక్కడ ypicall) తీసేయడం. అట్లా చేస్తే ty మాత్రమే మిగులుతాయి. G + a + ie + ty = gaiety = cheerfulness. కనుక gaiety జవాబు.

21. Good, mostly willing to become educated (4-4)
Good = well. Willing = ready. Mostly (చాలా వరకు) అంటున్నాం కనుక y ని వదిలేసి read మాత్రమే తీసుకోవాలి. Well read = educated కనుక, అదే జవాబు.

22. Limitless fire at building, smoke is annoying (7)
Limits అంటే సరిహద్దులు, లేక పొలిమేరలు. ఇక్కడ fire లోని మొదటి, చివరి అక్షరాలు (f,e) అన్న మాట. అవి పోగా మిగిలేవి i,r. Building smoke అంటే smoke లోని అక్షరాలను (పునర్) నిర్మించాలి. అప్పుడు ksome వస్తుంది. ir + ksome = irksome = annoying. కాబట్టి ఇక్కడ irksome అన్నది జవాబు.

23. Missing sources of fine art via lethargy (7)
ఇక్కడ sources అంటే ప్రథమాక్షరాలు. Fine, art, via – ఈ మూడు పదాల మొదటి అక్షరాలైన f, a, v లను miss చేస్తే (తొలగిస్తే) మిగిలేది inertia = lethargy. కనుక జవాబు inertia.

24. Poets are leading drunks in pubs (5)
Pubs = Bars. Leading drunks అంటే drunks లోని మొదటి అక్షరమైన d. Bars లో d ని చేర్చగా వచ్చే bards జవాబు. Bard = poet.

25. Asian engineer protected by giant (7)
Asian కు సమనమైన Tibetan ఇక్కడ జవాబు. అది ఎట్లా వచ్చిందంటే, Giant = titan. Engineer = B.E. Titan లో be పెడితే Tibetan వస్తుంది. Protect అంటే చుట్టూ ఉండటమన్న మాట. Be చుట్టు (రెండు వైపులా) titan ఉన్నదని ఆధారంలో అన్యాపదేశంగా చెప్పబడింది.

26. Final villager falls into grave in famine (6)
ఇక్కడ death ను grave కు సమానార్థక పదంగా తీసుకోవాలి. Final villager అంటే villager లోని చివరి అక్షరమైన r అన్న మాట. Death లో r ను చేర్చగా వచ్చే dearth = famine. ఇక్కడ dearth సమాధానం.

27. Fan’s vow in the future (8)
ఈ వాక్యానికి అర్థం, ‘భవిష్యత్తులో నేను చేస్తాను’ అనే అభిమాని యొక్క ప్రతిజ్ఞ/వాగ్దానం – అని. ఈ ఆధారానికి సమాధానం idolater. ఆరాధకుణ్ని ఆంగ్లంలో idolater అంటాము. దీన్ని I do later అని విభజిస్తే అది భవిష్యత్తులో నేను చేస్తాను అనే అర్థాన్ని సూచిస్తుంది!

28. Enlist courtiers to regulate, dethroning other small chiefs (7)
Enlist కు సమానార్థక పదమైన recruit దీనికి జవాబు. Other small chiefs అంటే ఆ రెండు పదాల ప్రథమాక్షరాలు – s,c అన్న మాట. వాటిని courtiers లోంచి తొలగించి తారుమారు (regulate) చేస్తే recruit వస్తుంది!

29. Images of international fraud found at stations primarily (5)
International కు i, fraud కు con (మోసం) ను తీసుకోవాలి. Stations primarily అంటే మొదటి అక్షరమైన s అన్న మాట. వీటన్నిటినీ కలిపితే icons = images. కాబట్టి icons సమాధానం.

30. Getting used to one day at fair in Germany’s capital (9)
One కు a, day కు d, fair కు just (fair కు సమానార్థక పదం), Germany కి g తీసుకోవాలి. ఆధారంలోని in ను g కి ముందు ఉంచాలి. అన్నిటినీ కలిపితే వచ్చే adjusting (getting used to) ఈ ఆధారానికి సమాధానం. ఇక్కడ capital అంటే రాజధాని అని కాక, తల (మొదటి అక్షరం) అని అర్థం చేసుకోవాలి.

31. Definitely rude when European butts in (6)
Rude కు సమానార్థక పదం surly. European లోని మొదటి అక్షరమైన e ని surly లో చేర్చాలి. అప్పుడు వచ్చే surely (definitely) సమాధానం. To butt in అంటే లోపలికి రావడం.

32. Fight and run into a fit of shivering (5)
వణుకును కలిగించే చలిజ్వరాన్ని ఆంగ్లంలో ague అంటారు. దానిలో run కు మొదటి అక్షరమైన r ను చేర్చితే వచ్చే argue (fight) సమాధానం.

33. Scolding fool in South Africa summoning someone in Telugu repeatedly (9)
ఇదొక గమ్మత్తైన క్లూ. Fool కు సమానార్థక పదమైన ass ను తీసుకుని, దాన్ని SA లో (South Africa లోని ప్రధానాక్షరాలు) చేర్చాలి. Sassa వచ్చింది కదా. ఇక summoning someone in Telugu అంటే ‘రా’ ( summoning – పిలవడం) కు సమానమైన ra అనే అక్షరాలు. వాటిని ఉంచాలి. Repeatedly అంటున్నాడు కాబట్టి మరొక ra చేర్చాలి. అంతా కలిపితే వచ్చే sassarara (scolding) దీనికి సమాధానం.

34. Hunter man leaves Kashmiri dazed (7)
Hunter కు సమానమైన shikari సమాధానం. Man లోని మొదటి అక్షరమైన m ను Kashmiri లోంచి తీసేసి తారుమారు చేస్తే shikari వస్తుంది. ఇక్కడ dazed తికమక/తడబాటు/కకావికలును సూచిస్తుంది.

35. Horrid North Arcot pigpen (5)
ఇటువంటి ఆంగ్ల పజిళ్లలో pen లేక pigpen వచ్చినప్పుడు, sty (పందుల దొడ్డి) ని తీసుకోవాలి. అది pen కు ఉన్న మరో అర్థం. North Arcot లోని ప్రధానాక్షరాలైన Na పక్కన sty పెడితే వచ్చే nasty (horrid) సమాధానం.

36. Enclosure with silver found in church (4)
Silver కు సింబల్ Ag. Church కు CE (Church of England) తీసుకోవాలని నియమం. దానిలో ag ని చేర్చగా వచ్చే cage (enclosure) జవాబు.

37. What goes ahead of the act in favour of Oriental pal tired at end of day (8)
In favour of = for. Oriental = eastern కనుక మొదటి అక్షరమైన e ని తీసుకోవాలి. Pal tired at అన్నప్పుడు అక్షరాలను తారుమారు చేయగా వచ్చే pla, end of the day అన్నప్పుడు day లోని చివరి అక్షరమాన y ని తీసుకోవాలి. అన్నిటినీ కలిపితే వచ్చే foreplay (what goes ahead of the act) సమాధానం.

38. Great! That woman’s beginning to overtake spiderman, for example
(9)
Great = Super. That woman’s = her. Beginning to overtake = overtake లోని మొదటి అక్షరమైన o. అన్నిటినీ కలిపితే వచ్చే superhero సమాధానం. spiderman సూపర్ హీరోకు కు ఒక ఉదాహరణ కదా.

39. New Indian transforms as Desh ki Beti (7)
New కు n తీసుకుని, తర్వాత Indian లోని అక్షరాలను తారుమారు చేయగా వచ్చే andini ను కలుపగా ఏర్పడే nandini దీనికి సమాధానం.

40. Indian dish for one in Indian chariot (5)
Indian chariot కు ఇక్కడ rata తీసుకున్నాడు setter. One ను సూచించే i ని rata లో చేర్చగా వచ్చే raita (Indian dish) దీనికి సమాధానం. హిందు పత్రికలోని పజిళ్లను తమిళులు కూరుస్తారు. తమిళంలో మహాప్రాణాక్షరాలు లేవు. భక్తిని బక్తి అనీ, ప్రభాతాన్ని ప్రబాతం అనీ, రథంను రతం అనీ ఉచ్చరిస్తారు కనుక, ratha అనకుండా rata అన్నాడు. రైతాను కూడా తమిళేతరులైతే raitha అని రాసే అవకాశాలు ఎక్కువ.

41. Swell time no good to return to initial position (9)
Swell = Boom. Time = era (శకం). No Good లోని మొదటి అక్షరాలను (ng లను) పక్కన చేర్చాలి. అన్నిటినీ కలుపగా వచ్చే boomerang (to return to initial position) జవాబు. ఇక్కడ బూమెరాంగ్ క్రియాపదంగా ఇవ్వబడింది. నామవాచకమైన బూమెరాంగ్ కూడా ఉంటుంది.

42. Spiritual leader is cautious entering support group for drunks (7)
దీనికి జవాబు acharya. ఎలా అంటే, cautious కు సమానార్థక పదం chary. AA = Alcoholics Anonymous. అది మద్యానికి బానిసలైన వాళ్లకు సహాయ సహకారాలనందించే ఒక గ్రూపు. AA లో chary ని చేర్చగా వచ్చే acharya (spiritual leader) సమాధానం.

43. Old and every so often unsteady (4)
Unsteady లోని 1, 3, 5, 7 వ అక్షరాలను కలుపగా వచ్చే used (old) దీనికి సమాధానం.

44. Grandchild lacking blood group system developed protection (8)
బ్లడ్ గ్రూపులు రెండు రకాలుగా ఉంటాయి. ఒకటి ABO system, మరొకటి Rh system (ఈ పదాన్ని Rhesus అనే కోతి పేరులోంచి తీసుకున్నారు). రెండవదానిలో Rh plus, Rh minus అని మళ్లీ రెండు రకాలు. అందుకే మన బ్లడ్ గ్రూపును A +ve, అనో B -ve అనో చెప్తాం. Grandchild లోంచి rh ను తొలగించి కలగాపులగం చేస్తే వచ్చే cladding సమాధానం. Cladding అంటే కవచం, లేక పూత.

45. Restored short rebus – it included 3rd of July (7)
దీనికి సమాధానం rebuilt. ఎలా అంటే, short rebus = rebu (పొట్టిది అంటున్నాం కనుక, ఒక అక్షరాన్ని తగ్గించాలి.) తర్వాత July లోని మూడవ అక్షరమైన L ను it లో కలిపి మిశ్రమం చెయ్యాలి. తత్ఫలితంగా rebuilt (restored) ఏర్పడుతుంది.

46. Victor joins party to meet model with American historian (9)
దీనికి జవాబు Herodotus. Victor = Hero. Party = do. Model కు t ని తీసుకోవాలి (దీన్ని model T Ford నుండి తీసుకున్నారు). ఇక American కు US ను తీసుకుని, అన్ని అక్షరాలను వరుసగా రాయాలి. Herodotus ఒక చరిత్రకారుని పేరు.

47. Automobile company fired head of vehicles for tin – It may blow out (5)
దీనికి సమాధానం volcano. ఎలా అంటే, automobile company = Volvo. Fire అంటే (ఉద్యోగంలోంచి) తొలగించడం. Vehicles కి head అయిన v ని Volvo లోంచి తొలగించి, దాని స్థానంలో tin కు సమానమైన can ను చేర్చాలి.

48. Before team takes books to chairman (9)
Before = Pre. Team = side (ఆటల్లో ఒక వైపున ఆడే టీమును సైడ్ అంటాం కదా). Books = NT. ఎందుకంటే బైబిల్ గ్రంథం పాత వర్షన్ ను OT (Old Testament) అనీ, కొత్త వర్షన్ ను NT (New Testament) అనీ అంటారు. Pre + side + nt = president = chairman. కనుక president సమాధానం.

49. Teachers taking back prize (6)
ఇక్కడ టీచర్స్ అంటే NUT (National Union of Teachers) తీసుకోవాలి. ఇక prize కు gem తీసుకుని రివర్స్ చెయ్యాలి. రెండింటినీ కలిపితే వచ్చే nutmeg (ఒక రకమైన సుగంధ ద్రవ్యం) జవాబు.

50. Bowler mostly bends this (5)
ఇక్కడ elbow ఎందుకు జవాబంటే, bowler చాలా వరకు మోచేయిని వంచుతాడు కనుక. ఇక మరో రకంగా చూస్తే bowler అనే పదంలోని చాలా వరకు (ఐదక్షరాలను) వంచితే కూడా elbow వస్తుంది. ఇదే ఈ ఆధారంలోని చమత్కారం.

51. Confusion as one of the lights gets no power (6)
Confusion కు సమానార్థక పదమైన bedlam ఇక్కడ జవాబు. Light = bed lamp. అందులోంచి p (power) మాయమైతే bedlam వస్తుంది.

52. Force to do nothing, 50% fall for handyman (8)
Force కు F తీసుకోవాలి. To do = act. Nothing = o. తర్వాత 50% fall కు tum ఎందుకు తీసుకోవాలంటే, tumble లో ble (చివరి యాభై శాతం) పడిపోతే tum మిగుల్తుంది కనుక. ఇప్పుడు అన్నిటినీ కలుపగా వచ్చే factotum (handyman) సమాధానం.

53. Summer resident in the African savannah, perhaps (5)
ఇది మరొక చమత్కార భరితమైన క్లూ. ఇక్కడ summer అంటే వేసవి కాదు. దానికి పాము అనే అర్థాన్ని ఊహించుకోవాలి. ఎందుకంటే sum = add. Summer = adder. ఆంగ్లంలో adder పదానికి పాము అనే అర్థం ఉంది. సవానాలు ఆఫ్రికా ఖండంలోని ఒక రకమైన అడవులు.

54. Play for fifty and one hundred (6)
రోమన్ సంఖ్యల ప్రకారం fifty = L, one = I, one hundred = C. ఇక play for అంటున్నాడు కనుక, for తో అక్షరక్రీడ సలుపగా వచ్చే fro ను తీసుకోవాలి. Fro + l = i = c = frolic. Frolic కు కేళి అనే అర్థం ఉంది.

55. Refuse to stay in Sicily after vacation – there’s hardly anything (6)
మనం దేన్నైనా నిరాకరించేటప్పుడు ‘నా వల్ల కాదు’ అనే వాక్యాన్ని వాడుతాం కదా. దాన్ని ఆంగ్లంలో I can’t అంటాం. కనుక ఇక్కడ refuse = can’t. ఇక Sicily after vacation అంటే Sicily లోని మధ్య అక్షరాలను (icilను) vacate చేయగా వచ్చే sy అన్న మాట. Sy లో cant ను చేర్చగా వచ్చే scanty జవాబు. Scanty కి స్వల్పము, లేశము, కొంచెము అని అర్థాలున్నాయి. దీన్నే ఆంగ్లంలో There is hardly anything అన్నాడు setter.

56. For sixty seconds hospital department became famous (9)
Pro = for కనుక for కు pro తీసుకోవాలి. Sixty seconds = one minute కనుక దానికి పొట్టి రూపమైన min తీసుకోవాలి. Hospital department అన్నప్పుడు OP గాని, ENT గాని తీసుకోవాలి. Pro + min + ent = prominent (famous) జవాబు.

57. Late, therefore article returned by setter (8)
Therefore = So. Article returned అన్నప్పుడు article కు సమానమైవ item ను తారుమారు చేయగా వచ్చే meti తీసుకోవాలి. తర్వాత setter అంటే పజిల్ కూర్పరి (one who sets puzzles). ఈ పదానికి me తీసుకోవాలని చెప్పబడింది. అవే అక్షరాలను ఎందుకు తీసుకోవాలో తెలియదు. So + meti + me = Sometime కనుక అదే జవాబు.

58…. draws into sailors’ circles (7)
Drawing in అంటే పీల్చుకోవడం లాంటిది కనుక, draws in కు సమానార్థక పదమైన absorbs ఈ ఆధారానికి జవాబు. ఎట్లా అంటే, ఇటువంటి పజిళ్లలో sailor వచ్చినప్పుడు దానికి సూచకమైన AB తీసుకోవాలి. పురాతన కాలంలో ఓడలకు మోటార్లు ఉండేవి కావు. బలిష్ఠులైనవారే (దృఢమైన శరీరమున్నవారే) చాలా మంది కలిసి పెద్దపెద్ద తెడ్లతో ఓడను నడిపేవారు. వాళ్లను Able Bodied men అనేవారు కనుక, దానికి పొట్టి రూపమైన AB ని వాడటం ఆనవాయితీ అయిపోయింది. ఇక్కడ ఆ పదం బహువచనంలో వాడబడింది కాబట్టి Abs తీసుకోవాలి. ఇక circles కు సమానమైన orbs ను (ఇది orbits కు పొట్టి రూపం) abs కు కలపాలి. ఫలితంగా వచ్చే absorbs జవాబు.

59. A crowd without energy, a shape-shifting entity (6)
A crowd = a mob. Without energy అంటే with out energy. Energy లోని బయటి (చివరి) అక్షరమైన e అన్న మాట. దీన్ని mob లో దూర్చితే moeb వస్తుంది. తర్వాత, ఆధారంలోని a ను చివర్న రాయాలి. A + moeb + a = Amoeba. అమీబా తన శరీరాకారాన్ని నిరంతరం మార్చుకునే ఏకకణ జీవి. అదే జవాబు.

60. Father’s state: about to turn bankrupt (6)
Father = Pa. State = UP (ఉత్తర ప్రదేశ్ రాష్ట్రం). About = Re (regarding కు పొట్టి రూపం). దాన్ని తారుమారు చేస్తే er వస్తుంది. అన్నిటినీ కలిపితే వచ్చే pauper = bankrupt. కనుక, pauper జవాబు.

61. Gradually convert gold hoarded by politician at home (5)
Politician = MP. Gold కు సాధారణంగా Au (Aureum కు పొట్టి రూపం) తీసుకుంటాం. కాని, ఇక్కడ or తీసుకోవాల్సి ఉంటుంది. దాన్ని mp లో చేర్చినప్పుడు morp వస్తుంది. At home అన్నాడు కనుక home లోని మొదటి అక్షరమైన h ను కలపాలి. తత్ఫలితంగా ఏర్పడే morph = gradually convert. కనుక అదే జవాబు. నిజానికి ఇటువంటి పజిళ్లలో at home కు in ను తీసుకోవాల్సిన సందర్భాలే ఎక్కువగా ఉంటాయి. ఆఫీసర్లు తమ రూములో ఉన్నప్పుడు IN, బయట ఉన్నప్పుడు OUT అనే బోర్డులను పెడతారు.

62. Monster runs away from mate (5)
Mate = Friend. Runs లోని మొదటి అక్షరమైన r ను friend లోంచి తొలగిస్తే fiend వస్తుంది. దీనికి భూతం/దయ్యం అనే అర్థం ఉంది. అది monster కు దాదాపు సమానమైన పదం కనుక, fiend జవాబు.

63. Influential people with firm flipping hat (6)
Firm = company. దానికి పొట్టి రూపం Co. Firm flipping (returning) అన్నాడు కనుక Co, oc గా మారుతుంది. Hat = topi టోపి. Oc + topi = octopi. ఇది octopus కు బహువచనం. పలుకుబడి కలిగిన బడా బాబులను sharks, octopi అంటారు కనుక, జవాబు octopi. నిజానికి ప్రామాణిక ఆంగ్లభాష ప్రకారం octopus కు బహువచనం octopuses. కాని, ఇటువంటి పజిళ్లలో చాలా సార్లు కొంచెం దూరంగా ఉండే అర్థాన్నిచ్చే పదాలను జవాబుగా ఇస్తారు. అది ఉద్దేశపూర్వకమైన చర్య.

64. Fault, pass, featuring regularly in European mountains (4)
ఇక్కడ featuring regularly అంటే మధ్యమధ్య/సమాన దూరంలో అని అర్థం. Fault pass లోని 2, 4, 6, 8 వ అక్షరాలను కలిపితే వచ్చే Alps దీనికి జవాబు. ఈ పర్వతాలు యూరపులో ఉన్నాయి.

65. Regulars save good rum (7)
Rum అంటే విచిత్రమైన. Surreal దీనికి దగ్గరగా వస్తుంది కనుక, అదే సమాధానం. Save అంటే వినా/రహితంగా అని మరొక అర్థం కనుక, good లోని మొదటి అక్షరమైన g ని regulars లోంచి మైనస్ చేసి కలగాపులగం చేస్తే surreal వస్తుంది. చూశారా, ఈ ఆధారం తెలుగు పజిళ్లలోని ఆధారాలకు రెండు విధాలుగా భిన్నంగా ఉంది. ఒకటి, good అంటే g తీసుకోవాలి. తల, ప్రారంభం, మొదలు గట్రా ఏ సూచనా ఉండదు. ఇక రెండవది, తారుమారు చేయాలని ఎక్కడా చెప్పలేదిందులో. Rum దాన్ని అన్యాపదేశంగా సూచిస్తున్నదని భావించాలి.

66. No. 1 to score (8)
Score = 20 అని చెప్పుకున్నాం కదా. ఇక్కడ setter (పజిల్ కూర్పరి) No తర్వాత చుక్క పెట్టి పాఠకులను మరింతగా తికమక పెట్టదల్చుకున్నాడు. No. 1 to score అంటే ఇరవైకన్న ఒకటి తక్కువ అని అర్థం. అందుకే జవాబు nineteen.

67. Proved, our doctors too arrogant (9)
మామూలుగా చూస్తే, మన డాక్టర్లు దురుసైనవాళ్లని నిరూపితమైంది అనే అర్థం వస్తుంది ఈ వాక్యంలో! (చాలా వరకు ఆధారాలు ఇట్లానే ఉంటాయి). కాని, ఈ అర్థాన్ని పట్టుకుని క్లూను ఛేదించాలని ప్రయత్నిస్తే విజయాన్ని సాధించలేం. ఈ నియమం పజిళ్లలో చాలా తరచుగా వర్తిస్తుంది. ఇక్కడ proved our అన్నది anagram. అందులోని అక్షరాలను మిశ్రమంచేస్తే వచ్చే over proud దీనికి సమాధానం. ఇక్కడ ‘doctor’ క్రియాపదం అని గ్రహించాలి. Doctoring అంటే ఫోర్జరీ చేయడం (tampering) లాంటిది. The attendance register was doctored/The documents were doctored అంటే హాజరు పట్టిక/పత్రాల లోని అంశాలు మార్చబడినాయని అర్థం. ఇక్కడ proved our లోని అక్షరాలు doctor(ing) చేయబడినాయన్న మాట.

68. Coin, one found in an Italian town (5)
Coin కు సమానార్థకమైన paisa దీనికి జవాబు. Pisa ఇటలీ దేశంలోని ఒక నగరం పేరు. One కు సమానమైన a ను Pisa లో చేర్చితే paisa వస్తుంది.

69. Accessories king gave away to Pole as salary (8)
Salary = earnings కనుక అదే సమాధానం. Earrings ఒక రకమైన accessories. King కు r తీసుకోవాలి – royal, regal పదాలలోని మొదటి అక్షరం కనుక. ఇక Pole అంటే North, South ధ్రువాలలోని North కు సమానమైన N. King (r) తన స్థానాన్ని n కు ఇచ్చాడు కనుక, earnings ఏర్పడింది.

70. Forgetfulness of men wandering in the largest continent (7)
Largest continent = Asia. Men wandering అంటున్నాడు కనుక, men ను కలగాపులగం చేసి Asia లో చేర్చాలి. అప్పుడు amnesia వస్తుంది. అది మతిమరుపు లక్షణంగా గల వ్యాధి పేరు.

71. Member/worker has a resting place (8)
Member కు arm కాని, leg కాని తీసుకోవాలి. Worker కు నమానార్థక పదం char. A = I (1 అనే సంఖ్యలా ఉంటుంది కనుక). Char లో i ని చేర్చి, వచ్చినదాన్ని arm పక్కన పెడితే armchair వస్తుంది. అది ఒక resting place. అదే సమాధానం.

72. Setting nail head in bed, later removing nail head (7)
ఇది మరొక మంచి, చమత్కార భరితమైన క్లూ. Nail head = n. Bed = cot. Cot లో n చేరితే cont ఏర్పడుతుంది. Later = next. అందులోంచి nail లో head అయిన n ను తీసేస్తే ext మిగులుతుంది. దాన్ని cont కు కలిపితే వచ్చే context (setting) సమాధానం.

73. Mysteries about ship bordering Crete vandalised (7)
Ship కు SS (Steam Ship కు పొట్టి రూపం) తీసుకోవాలి. Vandalised అంటే ధ్వంసమైన/చెల్లాచెదరైన కనుక, Crete (గ్రీస్ దేశంలోని అతి పెద్ద ద్వీపం పేరు) ను కలగాపులగం చేసి SS లో పెట్టాలి. అప్పుడు వచ్చే secrets (mysteries) జవాబు.

74. Choose opponent, impeach victor against some charge (10)
Choose = elect. Opponent = rival. Victor కు ప్రారంభ అక్షరమైన v ని rival లోంచి తీసి అదే స్థానంలో c ని (charge లోని మొదటి అక్షరం) పెట్టాలి. అప్పుడు rical వస్తుంది. దాన్ని elect పక్కన పెడితే వచ్చే electrical సమాధానం. Electrical = a kind of chagre కదా.

75. A model admitting semi-human beings in flat (9)
Model కు t తీసుకోవాలని చెప్పుకున్నాం కదా. A model = A t. ఈ రెండక్షరాలు part men (semi-human beings) ను లోపల చేర్చుకుంటే ఏర్పడే apartment (flat) దీనికి జవాబు.

76. Right Reverend is away from monkey with anger – in more than a few words (8)
Monkey = Langur. Anger = rage. ఈ రెండింటిని కలిపితే langurrage వస్తుంది. Right Reverend = rr (మొదటి అక్షరాలు). Langurrage లోంచి rr ను తీసేస్తే వచ్చే language సమాధానం. భాషలో ఎన్నో పదాలుంటాయన్నది ఇక్కడి ధ్వని.

77. Crazy men by a day, I see, get a memory device (8)
Crazy ‘men’ = Mne. A day = mon (Mon Day). I = i. See అంటే ఉచ్చారణ అదే విధంగా ఉన్న అక్షరం c. అన్నిటినీ కలిపితే వచ్చే mnemonic దీనికి జవాబు. Mnemonic (నిమొనిక్) అంటే సులభంగా జ్ఞాపకం పెట్టుకోవటం కోసం తయారు చేసుకున్న కొన్ని అక్షరాల లేక పదాల సముదాయం. మనిషి మణికట్టులో ఎనిమిది చిన్నచిన్న ఎముకలుంటాయి వాటి పేర్లు S, L, T, P, T, T, C, H అనే అక్షరాలతో మొదలవుతాయి. వాటిని అదే క్రమంలో గుర్తు పెట్టుకోవటం కోసం వైద్య విద్యార్థులు తయారు చేసుకున్న నిమొనిక్ She Looks Too Pretty, Try To Catch Her!

78. Unplanned money comes with mantra (6)
Money = Rand (currency of South Africa). Mantra = Om (ఓం – దీన్ని ఆంగ్లభాషలో కలుపుకున్నారు). Rand + om = random = unplanned.

79. The woman, educated, leaves alien protected (9)
The woman = she. Educated = lettered. Alien = et (Extra Terrestrial). Lettered మైనస్ et = ltered. She + ltered = sheltered = protected. అదే జవాబు.

80. Undermine one politician with look (6)
One = I. Politician = MP. Look కు సమానార్థక పదం air (verb form). అన్నీ కలిపితే వచ్చే impair (undermine) జవాబు.

81. Blind Henry left jailhouse in a riot (8)
Henry లోని మొదటి అక్షరమైన h ను jailhouse లోంచి తొలగించి మిశ్రమం చేయగా వచ్చే jalousie దీనికి సమాధానం. In a riot అంటే అల్లకల్లోలంగా అని చెప్పుకోవచ్చు. Blind అంటే కిటికీకి కట్టే తెర వంటిది. ఉదాహరణకు venetian blind. ఇట్లా ఆంగ్ల పదాలకు సామాన్య అర్థం కాక, అరుదైన అర్థం గల పదాలు ఇవ్వబడతాయి ఇటువంటి పజిళ్లలో.

82. Using some utterly repugnant policy, leaders get to overthrow (5)
ఇక్కడ లీడర్స్ అంటే ప్రారంభాక్షరాలు Using, Some, Utterly, Repugnant, Policy – ఈ పదాల మొదటి అక్షరాలను కలిపితే వచ్చే usurp = overthrow (ఆక్రమించుట, దురాక్రమించుట). అదే సమాధానం.

83. Quietly run out and bring every other quid to hide from view (6)
Quietly కి sh తీసుకోవాలి. నిశ్శబ్దంగా ఉండు అనటాన్ని ష్ అనే అక్షరంతో సూచిస్తాం కదా. Run out కు ro, every other quid కు ud (ఒక అక్షరం విడిచి ఒకటి) తీసుకోవాలి. అన్నిటినీ కలుపగా వచ్చే shroud (to hide from view) సమాధానం.

84. I substituted for ace in group? Not true (7)
Group = faction. Ace = a. Faction లోని a స్థానంలో i ని పెడితే ఏర్పడే fiction
జవాబు. ఫిక్షన్ అంటే కల్పితం కదా.

85. Dismiss aloof model to make way for victor (6)
ఇది కూడా పై క్లూ లాంటిదే. Aloof = remote. Model = t. Victor = v. Remote లోని t ని తొలగించి, అదే స్థానంలో v పెడితే వచ్చే remove (dismiss) సమాధానం.

86. Wine service managers in 2000, met a priest with hesitation to enter an appeal (10)
ఇది కూడా చాలా మంచి క్లూ. రోమన్ సంఖ్యల ప్రకారం ఒక వేయిని M తో సూచిస్తారు. ఇక్కడ 2000 అంటున్నాడు కాబట్టి MM రాయాలి. యూదుల దేవాలయాలలోని (synagogues లోని) పూజారిని eli అంటారు. ఇక hesitation కు er తీసుకోవాలి. వీటన్నిటినీ కలిపితే mmelier వచ్చింది కదా. SOS (Save Our Souls) అనేది ఒక రకమైన appeal. ఓడలు ఆపదలో చిక్కుకున్నప్పుడు సహాయాన్ని అర్థిస్తూ ఇతర ఓడలకు గాని, ఓడరేవు అధికారులకు గాని పంపే పిలుపును SOS అంటారు. ఆ మాటకొస్తే ఎవరు సహాయాన్ని కోరుతూ పంపినా ఆ పిలుపు SOS అవుతుంది. ఇప్పుడు SOS లో mmelier ను చేర్చగా వచ్చే sommeliers (wine service managers) సమాధానం.

87. Not happy hour oddly for a holy man (5)
Not happy = sad. Hour oddly అంటే బేసి (odd) స్థానాలలో ఉన్న h,u అనే అక్షరాలు. Sad + hu = sadhu = holy man. కనుక సమాధానం sadhu. Good man/holy man కు st (saint) తీసుకోవాల్సిన సందర్భాలే ఎక్కువగా ఉంటాయి ఈ పజిళ్లలో.

88. Hundreds are sick, it’s a complaint (11)
Ton = hundred కనుక, hundreds = tons. Sick = ill. It’s = it is. అన్నిటినీ కలిపితే వచ్చే tonsillitis దీనికి జవాబు. ఇటువంటి పజిళ్లలో complaint ను వ్యాధికి సమానార్థక పదంగా వాడుతారు.

89. Before Aishwarya got married, it was on the menu (8)
Before = past. Aishwarya కు ఆమె ఇంటిపేరైన Rai ను తీసుకోవాలి. Married = m. Rai got married అంటే rai, m ను పొందింది. అంటే rai లో m చేరిందన్న మాట. ఫలితంగా ఏర్పడేది rami. Past + rami = Pastrami. దీనికి అర్థం కాల్చిన (smoked) ఎద్దు మాంసం. అదే జవాబు.

90. Place to accommodate the President – one with loose morals (8)
Place = set. The president = Trump (ప్రస్తుత అమెరికా అధ్యక్షుడు). Set లో trump ను చేర్చగా వచ్చే strumpet (వేశ్య) దీనికి సమాధానం.

91. After college, two choices which allow free passage (8)
College = c. Choice కు or తీసుకోవాలి. ఎందుకంటే choice = this OR that. రెండు అంటున్నాడు కనుక oror తీసుకోవాలి. అవి free కి సమానమైన rid ను తమలోపలికి అనుమతిస్తున్నాయి. కనుక oror మధ్య rid చేరి orridor ఏర్పడుతుంది. దీన్ని c కి కలిపితే వచ్చే corridor (passage) సమాధానం.

92. Doctor inspected endlessly – it’s infected (6)
ఇక్కడ doctor ను క్రియాపదంగా వాడాడు setter. Inspected అనే పదంలోని చివరను (dని) తొలగించి, మిగిలిన అక్షరాలను మిశ్రమం చేయాలని చెప్తున్నాడనుకోవద్దు. Inspected లోంచి end ను తీసేసి కలగాపులగం చేయమంటున్నాడు. అట్లా చేస్తే వచ్చే septic (infect అయినదని అర్థం) ఈ ఆధారానికి సమాధానం.

93. Two styles – lacking the French humility (7)
ఇక్కడ Two styles అంటే, ఒకటి mode (ఇది స్టైల్ కు సమానమైన పదం), మరొకటి style. వీటిని కలిపితే modestyle వస్తుంది. ఫ్రెంచ్ భాషలో The ని le అంటారు కనుక, modestyle లోంచి le ని తొలగించాలి. అప్పుడు వచ్చే modesty (humility) జవాబు.

94. Equip old fellow for the final conflict (10)
Equip కు arm తీసుకోవాలి. ఇది క్రియాపదం (to arm అంటే సమకూర్చుట). తర్వాత old = aged. Fellow కు ఇక్కడ don ను తీసుకోవాలి. Armageddon (అంతిమ సమరం) దీనికి జవాబు. Arm + aged + don = Armageddon.

95. A poor nation, no choice for a renegade (8)
Nation = state. కనుక a poor state వస్తుంది. Choice కు or తీసుకోవాలని చెప్పుకున్నాం కదా. కాబట్టి a poor state లోంచి or ను మైనస్ చేయగా వచ్చే apostate (renegade) దీనికి జవాబు. Renegade/apostate అంటే మాట తప్పి వెనుకకు పోయినవాడు అని అర్థం.

96. New copies left in the city (6)
New కు n, left కు L తీసుకుని, వాటిని copies కు సమావమైన apes తో కలగాపులగం చేస్తే వచ్చే Naples దీనికి సమాధానం. To ape = to copy. Naples అమెరికాలోని ఫ్లోరిడా రాష్ట్రంలో గల నగరం.

97. Every other journo in ours is inexperienced (6)
Every other అంటే ఒకటి విడిచి ఒకటి కదా. Journo in ours లోని 1, 3, 5, 7, 9, 11 వ అక్షరాలను కలిపితే వచ్చే junior దీనికి సమాధానం.

98. Sluggish general imprisoned by secret agent (6)
General కు Lee తీసుకోవాలని ముందే చెప్పుకున్నాం. ఇక secret agent కు spy తీసుకోవాలి. Spy లో lee ఇంప్రిజన్డ్ అయితే వచ్చే sleepy (sluggish) దీనికి జవాబు.

99. Current rule’s mantra – to adopt hard stance at first on litigation (4, 3)
Mantra = Om (ఓం). Hard stance at first అంటే ఆ రెండు పదాల మొదటి అక్షరాలైన hs. Litigation = law. అన్నిటినీ తీసుకుని మిశ్రమం చేస్తే వచ్చే Ohm’s law దీనికి జవాబు. Ohm’s law అనేది విద్యుచ్ఛక్తికి సంబంధించిన ఒక సూత్రం. ఇక్కడ rule’s అంటే rule is అన్న మాట.

100. Short-lived record, he initially mastered on time with rookie (9)
Record కు EP తీసుకోవాలి. ఎందుకంటే, పాతకాలంలో గ్రామఫోన్ రికార్డులు EP (Extended Playing), LP (Long Playing) అని రెండు రకాలుగా ఉండేవి. He ని అట్లాగే ఉన్నదున్నట్టుగా చేర్చుకోవాలి. Initially mastered = m. Time = era. Rookie = learner/novice కనుక L తీసుకోవాలి. అన్నిటినీ కలుపగా వచ్చే ephemeral (short-lived) దీనికి సమాధానం.

101. Outrage at prison cell where 500 usurp nationalist (7)
Prison cell = dungeon. ఇక రోమన్ సంఖ్యల ప్రకారం D = 500. Nationalist కు మొదటి అక్షరమైన n తీసుకోవాలి. Usurp అంటే ఆక్రమణ కనుక n ను తొలగించి అదే స్థానంలో d ని చేర్చాలి. తత్ఫలితంగా వచ్చే dudgeon (outrage/ill-will) దీనికి జవాబు.

ఇంకా poem = if (Rudyard Kipling’s famous poem ‘if’), Lawrence = dh (D.H. Lawrence), key = a, b, c, d, e, f, or g (musical keys), agent = rep (representative), friend = pal, Copper = cu (Cuprium), bend = s or u, old/former = ex, debt = iou (I Owe You), communist = red, editor/journalist = ed, for example = e.g., bill = ac (account), artist = ra (Royal Academy), tea = cha (?short for Chai), direction = N, E, W, S – ఇట్లా లెక్క లేనన్ని సంకేత పదాలు, అక్షరాలు ఉంటాయి.

‘ద హిందు’ పత్రికకు ఆధారాలను కూర్చే setters ఈ విధంగా తమ మేధాపాటవంతో, ఊహాశక్తితో స్వైరవిహారం చేస్తారు. అట్లా చేయాలంటే ఎంతో లోకజ్ఞానం (General knowledge), ఆంగ్లభాష మీద బలమైన పట్టు, చమత్కారాన్ని మేళవించగలిగే అద్భుతమైన మెదడు – వీటన్నిటినీ కలిగివుండాలి. అయితే పజిళ్లను కూర్చేటప్పుడు వీరికి చెప్పలేనంత స్వాతంత్ర్యం ఉంటుంది. పదాల అర్థాలు కచ్చితంగా సరిపోయే అవసరం లేదు. ఉద్దేశపూర్వకంగానే కొంచెం దూరంగా ఉండే అర్థం గల పదాలను ఇవ్వవచ్చు. ఇతర భాషలలోని పదాలను ఉవయోగించుకోవచ్చు. మధ్యలో విరామ చిహ్నాలు వచ్చేలా సమాధానాలను ఏర్పరచవచ్చు. అది తప్పు అవదా? అని ప్రశ్నించడానికి వీల్లేదు. నిజానికి ఇటువంటి మార్గాలను అవలంబించడం వెనుక ఉన్న ప్రధాన ధ్యేయం పాఠకుడిని సాధ్యమైనంత ఎక్కువగా తికమక పెట్టటమే. మెదడుకు ఇంత వ్యాయామాన్ని కలిగించగలిగే ఇటువంటి క్రాస్ వర్డ్ పజిళ్లు, వాటిపట్ల ఆసక్తి గలవారికి ఒక విధంగా వరాలు అనటంలో అతిశయోక్తి లేదు.

నా ఈ వ్యాసాన్ని ఆకళింపు చేసుకుని, భవిష్యత్తులో ఇంకెవరైనా అపారమైన మేధాసంపత్తిని కలిగినవాళ్లు, ఆంధ్రాంగ్లాల మీద మంచి పట్టున్నవాళ్లు తెలుగు క్రాస్ వర్డ్ ప్రక్రియను కొత్త పుంతలు తొక్కిస్తూ, దాన్ని మరింత సుసంపన్నం చెయ్యాలని, తద్వారా ముందుతరాలకు మరింత నాణ్యమైన, ప్రామాణికమైన తెలుగు క్రాస్ వర్డ్స్ అందాలని నా ఆకాంక్ష.

----------------------------------------------------------

రచన - ఎలనాగ, 

వాకిలి సాహిత్య పత్రిక సౌజన్యంతో