చ్యుతచిత్రం - దాని రకాలు

చ్యుతచిత్రం - దాని రకాలు

సాహితీమిత్రులారా!

చ్యుతము అంటే తొలగించుట
అది అక్షరమైతే అక్షరచ్యుతకం
అది బిందువు అంటే సున్న అయితే బిందుచ్యుతకం
అది మాత్ర అయితే మాత్రాచ్యుతకం
అది స్థానం అయితే స్థానచ్యుతకం
వీటిలో రెంటిని ఇక్కడ చూద్దాం-

బిందువును చ్యుతము(తొలగించుట) చేస్తే
దాన్ని బిందు చ్యుతము అంటారు
దీని ఉదాహరణగా
విక్రాల శేషాచార్యులవారి
శ్రీవేంకటేశ్వర చిత్రరత్నాకరం
పూర్వభాగంలోని ఈ పద్యం గమనిద్దాం-

బహువిధాంధః కృతోల్లాసభరుఁడవీవు
సంగత శ్రీవి నీవు యో సరసిజాక్ష
అహితులకు సంజ్యర ప్రతియాతనుడవు
అన్నిటనుఁజేయు మరులకు సున్నచ్యుతుల

ఈ పద్యం మొత్తంలో గమనిస్తే మూడు పదాల్లోనే
సున్న(బిందువు)వుంది.
 ఆ పదాలు 1. అంధః 2. సంగత, 3. సంజ్వర
1. అంధః
అంధః - చక్కెర పొంగలు మొదలైన వంటకాలచేత
కృత - చేయబడిన, సంజ్వర - వేడిమిచే,
ప్రయాతనుడవు - సాటిగాగలవాడవు, అరులకు - పగవారికి, అన్నిటను
సున్న - లేమిని, చ్యుతులను - పడుటను సున్నచేయుము.
సున్నలు తీసువేసిన అర్థం-
పగవారికి పలురీతుల
అధఃకృత - నిరాకరింపబడిన, ఉల్లాసభరుడు.

2. సంగతలో బిందువు పోయిన
   సగత అవుతుంది.
సగత శ్రీ - పోకతో కూడిన, శ్రీ - సంపదలు గలవాడు

3. సంజ్వర లో బిందువు పోతే - సజ్వర
సజ్వర ప్రతియాతనుడు - జ్వరముతోను, సర్వవిధములైన
తీవ్రబాధతోను కూడిన వాడు.

పదాలు ఉండవలసిన స్థానాలలో ఉండక పోవడం
స్థానచ్యుతకము అనబడుతుంది. ఈ ఉదాహరణ
చూడండి-

చాటుధారా చమత్కారసారఃలోనిది ఈ శ్లోకం-

కాశీనః పాతు మాం పత్రం పర్యంక స్తత్కులా దభూత్
మాతా పుత్రీ సపత్నీ చ మేనా యస్య దివోభువః

కాశీనుడు నన్ను రక్షించుగాక
ఆ కులము నుండి పత్రము పర్యంకము పుట్టెను
ఈ విధంగా సరైనవికాని అర్థాలు వస్తున్నాయి
దీనిలో పదములు సరైన వరుసక్రమంలో లేవు
వాటిని సరైన విధంగా దండాన్యయంలో
తీసుకున్న వాటి అర్థం సరైనదిగా వస్తుంది.

1. యస్య పర్యంకః కాశీనః
(ఏ దేవుని యొక్కపడక ఆదిశేషుడో)
2. యస్య పత్రం తత్ - కులాత్
(ఏ దేవుని వాహనము గరుడ పక్షియో)
3. యస్య పత్నీ మా 
(ఏ దేవుని పత్ని లక్ష్మీదేవియో)
4. యః ఇవా పుత్రీ 
(ఏ దేవుడు మన్మథునితో సంతానవంతు డయ్యెనో)
5. యః భువః దివః మాతా ఆభూత్
(ఏ వేలుపు భూమికి, స్వర్గానికి ప్రమాణకర్తగా ఆయెనో)
6. సః మాం పాతు 
(అట్టి విష్ణుదేవుడు నన్ను రక్షించుగాక)

ఈ విధంగా పదాలు సరియైన విధంగా మార్చుకుంటే
సరైన అర్థం వస్తుంది అందుకే దీన్ని స్థాన చ్యుతకచిత్రం
అంటారు.