యరలవ శషసహ - లతో పద్యం

సాహితీమిత్రులారా!

 చిత్రమంజరి పేరుతో శ్రీబోడి వాసుదేవరావుగారు

ఒక పుస్తకాన్ని కూర్చారు. ఇందులో
బంధ - గర్భ - చిత్ర కవిత్వాలున్నాయని
చెప్పుకున్నాడు ఇందులోని చిత్రకవిత్వ విభాగంలోనిదే
ఈ అంతస్థోష్మకందపద్యం
మనకు హల్లులలో
స్పర్శముల(క నుండి మ వరకు ఉన్న హల్లులు)ని,
అంతస్థముల(య,ర,ల,వ - అనే నాలుగక్షరాలు)ని,
ఊష్మముల(శ,ష,స,హ - అనే నాలుగక్షరాలు)ని
విభాగాలున్నాయి
ఇపుడు య,ర,ల,వ అనే అంతస్థములు
       శ,ష,స,హ అనే ఊష్మములు
       (జిహ్వామూలీయము(కకార ఖకారములకు
         ముందున్న విసర్గ),
        అనుస్వారములు కూడ ఊష్మములే)
ఈ అక్షరముల అంటే యరలవ శషసహ - ల తోటే 

కందపద్యం కూర్చబడినది కావున దీనికి
అంతస్థోష్మకందమని పేరు

వరహారవార! సువిహయ!
సరసరసా! శ్రీవిహార! సాహాయ! రరా!
సురహరి! సారసశరసా!
హరశర! సారవర! సారహరి! హరిశాయీ!

వరహారవార - శ్రేష్ఠమైన హార సమూహములు  గలవాడా
సువిహయ - (సు-వి-హయ) - చక్కని పక్షివాహనము
           (గరుడవాహనము) గలవాడా
సరసరసా - (స-రస-రసా) - అనురాగముతో కూడిన
                          భూదేవి గలవాడా
శ్రీవిహార - లక్ష్మీదేవియొక్క విహారము గలవాడా
సాహాయ (సా - హా - య) కాంతికిని, ఈవికిని నిలయమైనవాడా
ర రా - (ర - ర - అ) - మనోహరుడైన మన్మథునికి హేతువైనవాడా
సురహరి - అమరులునింద్రుడు గలవాడా
సారసశరసా(సారసశర - సా) మన్మథుని వంటి దేహకాంతి కలవాడా
హరశర - హరునికి బాణమైనవాడా
సారవర - (సార-వర) న్యాైయముచేత శ్రేష్ఠమైనవాడా
సారహరి - స్థిరాంశము గలిగిన విష్ణువా
హరిశాయీ - శేషుని(సర్పము)పై శయనించువాడా