Sunday, November 22, 2020

విభక్తి గూఢము

 విభక్తి గూఢము




సాహితీమిత్రులారా!



ఒక పద్యం లేక శ్లోకంలో  విభక్తిని మరుగు

పరచిన దాన్ని విభక్తిగూఢము అంటారు.

దీని ఉదాహరణగా ఈ శ్లోకం చూడండి-


పాయా న్మా మురసావితః శ్రియమునా రాధ్యాం ప్రపద్యేత మాం

కోవా న స్థిర మశ్నుతే శమధనో2 ప్యాలోకితో జాతుచిత్

వేదాంతై ర్వినుతాంఘ్రయే న కి ముతశ్శ్రేయోనతిం తన్వ తాం

సేవా మో రచయామి మానస సదా భక్త్యా పహా వాదరమ్


దీనిలో సప్త విభక్తులు- ప్రథమావిభక్తి నుండి సప్తమీవిభక్తి వరకు

ఉన్న 7 విభక్తులు గూఢం చేయబడినవి. అవి తెలియాలంటే

ముందుగా శ్లోకాన్ని పదవిభాగాలుగా చేసుకోవాలి-

పదవిభాగం-

పాయాత్, మాం, ఉరి, అసే, ఇతః, శ్రియం, ఉనా,

ఆరాధ్యాం, ప్రపద్యేతమాం, కరి, వా, న, స్థిరం, అశ్నుతే,

శం, అధనః, అపి, ఆలోకితః, జాతుచిత్, వే, దాంతైః,

వినుతాంఘ్రయే, న, కిమ్, ఉతః, శ్రేయః, నతిం,

తన్వతాం, సేవాం, ఓః, రచయామి, మానస, సదా,

భక్త్యా, ఆవహ, ఔ, ఆదరమ్.


దీనిలో లక్ష్మీ వాచకమైన ఉ - శబ్దం యొక్క ఏడు విభక్తులు

సంధిమూలంగా దాగిఉన్నాయి.

ఓ మనసా, లక్ష్మి యందు ఎల్లపుడు ఆదరాన్ని కలిగి ఉండమని

కోరే శ్లోకం ఇది.

ఉరసాపాయాత్, వేదాంతైః, సేవామో, భక్త్యావహౌ

మొదలైన చోట్ల అపార్థ భ్రమ కలిగించే విధంగా

శ్లోకం కూర్చబడింది.

ఉ - శబ్దానికి క్రమంగా 7 విభక్తులలో రూపాలు-

ఉః, ఉం, ఉనా, వే, ఓః, ఓః, ఔ - అని ఉంటాయి.

శ్లోకంలో ఉరసా అనే చోట ఉః - అనే ప్రధమ(కర్త) గుప్తము.

శమధనః - లో శం అనే ద్వితీయ(కర్మ) గుప్తమైంది.

యమునా రాధ్యాం - లో ఉనా - తృతీయవిభక్తి(కరణం) గుప్తం.

శ్రియముతః - లో ఉతః - అనే చోట పంచమీ(అపాదానం) గుప్తం

పంచమ్యర్థంలో తసిల్ ప్రత్యయం - సేవామోరచయామి - అనే చోట

ఓః - అని షష్ఠి గుప్తము, భక్త్యావహౌ - అనే చోట ఔ - అనే సప్తమీ గూఢంగా ఉంది.


ఈ లక్ష్మి నన్ను కాపాడుగాక,

శివునిచే పూజింప దగిన లక్ష్మిని

నేను ఆశ్రయిస్తున్నాను.

ఆమె కటాక్షానికి పాత్రుడైన

ఏ దరిద్రుడు సంపదను పొందడు

దాంతులైన మునులచే నమస్కరించబడు

లక్ష్మి వలన వారికి శ్రేయస్సుకలుగుటలేదా

ఓ మనసా........ లక్ష్మి యందు ఆదరము

కలిగి ఉండుము. ఆమెకు సేవ చేస్తాను-

శ్లోక భావం.

No comments: