చతుర్విధకందం

 సాహితీమిత్రులారాా!

చిత్రకవిత్వం అనేక విధలైన
కవిత్వపు రీతుల సమాకలనం.
అందులోని విభాగమే గర్భకవిత్వం.
దీనికే పద్యగోపన చిత్రమని అంటారు.
ఇది ఛందోప్రధానమైన విభాగం
ఒక ఛందస్సులో అనేక ఛందస్సులను
ఇమడ్చడం అనే ప్రక్రియనే గర్భకవిత్వం
అంటున్నారు.
మన తెలుగులో మొదట నన్నెచోడుడు
తన కుమార సంభవంలో ఈ ప్రక్రియను
ప్రారంభించాడు.
ఇందులో చతుర్విధకందము అనే పేరున
ఒక కందపద్యంలో మరో మూడు కందపద్యాలను
ఇమిడ్చి చూపాడు.
అలాగే మహాసేనోదయములోని

చతుర్విధ కందముము- (2-251)
ఇక్కడ గమనిద్దాం

నీలాభ్రదేహ సజ్జన
పాలా భవహరణ మధుర భాషణనివహా
శైలధరశత్రు నిచయవి
ఫాలా నవకమలనేత్ర పాలితసవనా

ఈ పద్యంలో ఇమిడిన కందపద్యాలు
మొదటిది-

నీలాభ్రదేహ సజ్జన
పాలా భవహరణ మధుర భాషణనివహా
శైలధరశత్రు నిచయవి
ఫాలా నవకమలనేత్ర పాలితసవనా

ఈ పద్యంలోని రంగుల ఆధారంగా 
మొదటి గర్భిత కందం గమనించవచ్చు
ఈ విధంగా అమర్చిన పూర్తి కందమవుతుంది


భవహరణ మధుర భాషణ
నివహా శైలధరశత్రు నిచయవి ఫాలా
నవకమలనేత్ర పాలిత
సవనా నీలాభ్రదేహ సజ్జన పాలా

ఇది పూర్తి కందము

భవహరణ మధురభాషణ
నివహా శైలధరశత్రు నిచయవిఫాలా
నవకమలనేత్ర పాలిత
సవనా నీలాభ్రదేహ సజ్జనపాలా

రెండవ కందము -


నీలాభ్రదేహ సజ్జన
పాలా భవహరణ మధుర భాషణనివహా
శైలధరశత్రు నిచయవి
ఫాలా నవకమలనేత్ర పాలితసవనా

ఈ మొదటి కందంలో పూర్వార్థము,  ఉత్తరార్థముములలో 
ఉత్తరార్థము పూర్వార్థంగా పూర్వార్థము ఉత్తార్థంగా మార్చిన 
రెండవ గర్భిత కందమగును.

శైలధరశత్రు నిచయవి
ఫాలా నవకమలనేత్ర పాలితసవనా
నీలాభ్రదేహ సజ్జన
పాలా భవహరణమధురభాషణనివహా

మూడవ కందము -


నీలాభ్రదేహ సజ్జన
పాలా భవహరణ మధుర భాషణనివహా
శైలధరశత్రు నిచయవి
ఫాలా నవకమలనేత్ర పాలితసవనా

ఈ పద్యాన్ని ఈ విధంగా రంగులలో చూపినట్లు 
తీసుకుంటే మూడవ పద్యం వస్తుంది

నీలాభ్రదేహ సజ్జన
పాలా భవహరణ మధుర భాషణనివహా
శైలధరశత్రు నిచయవి
ఫాలా నవకమలనేత్ర పాలితసవనా

నవకమలనేత్ర పాలిత
సవనా నీలాభ్రదేహ సజ్జన పాలా
భవహరణ మధుర భాషణ
నివహా శైలధరశత్రు నిచయవి ఫాలా

ఇది మూడవ గర్భితకందము -

నవకమలనేత్ర పాలిత
సవనా నీలాభ్రదేహ సజ్జనపాలా
భవహరణ మధుర భాషణ
నివహా శైలధరశత్రు నిచయవిఫాలా