సర్వలఘునిరోష్ఠ్య చిత్రం

సర్వలఘునిరోష్ఠ్య చిత్రం

సాహితీమిత్రులారా!

దీర్ఘాలైన అచ్చులు లేకుండా శ్లోకాన్ని లేదా
పద్యాన్నిరాయడాన్ని సర్వలఘుచిత్రం అంటాము.
అలాగే వర్ణముల ఉత్పత్తిస్థానాలను బట్టి కేవలం
కొన్నిటినే తీసుకొని వ్రాయటాన్ని స్థాన చిత్రం అంటాము.

ఈ క్రింది శ్లోకంలో ఈ రెండింటిని చూడవచ్చు చూడండి-

ఖలహనన కరణగరగళ
జలజజనత తరణ సకల జనదర హరణ
లలదజల శరణ జయకర
గలనన రథచరణ నతత ఖరకర శరణ
                                                     (అలంకారశిరోభూషణే - 7 - 21)
(ధర్మ భ్రష్టులైన దుష్టులను వధించువాడా!
విషధరుడైన శివునిచేత, పద్మభవుడయిన
బ్రహ్మచేత నమస్కరింపబడిన పాదాలు కలవాడా!
జనుల భయాన్ని హరించువాడా!
ముసలితనం లేని దేవతలకు దిక్కైనవాడా!
జయమును కలిగించువాడా!
నిరంతర సూర్యమండల వర్తీ రంగనాథా!
నీకు నమస్కారం)

మొదటిది-
దీనిలోనివన్నీ లఘువులే కావున
ఇది సర్వలఘుచిత్రం క్రింది వస్తుంది.
దీనిలో 2,4 పాదాలలోని చివరి అక్షరాలు
లఘువులైనా గురువులుగా పలికే
సాంప్రదాయం చిత్రకవిత్వంలో ఉంది.

రెండవది-
ప,ఫ,బ,భ,మ,వ - అనే హల్లులు
ఉ,ఊ,(ఒ),ఓ,ఔ - అనే అచ్చులు
పెదిమలచే పలుకబడతాయి
వీటిని ఓష్ఠ్యములు అంటారు.
వీటిని లేకుండా రాయడాన్ని నిరోష్ఠ్యము అంటారు.
ఇది స్థానచిత్రము- దీన్ని పెదిమలు తగలకుండా
పలుకవచ్చు చదివి గమనించండి.