దాగిఉన్న శ్లోకం (గూఢశ్లోకం)

దాగిఉన్న శ్లోకం (గూఢశ్లోకం)

సాహితీమిత్రులారా!

ఒక పద్యంలోగాని, శ్లోకంలోగాని మరొక పద్యం ఇమిడి ఉంటే దాన్ని
గూఢశ్లోకం లేదా పద్యం అంటాము. ఇక్కడ 8వ శతాన్దికి చెందిన
రాజానక రత్నాకర కవి కూర్చిన హరవిజయం నుండి
దీనికి ఉదాహరణ గమనిద్దాం-

సశ్రీమానమృదుర్నిసర్గగహనే దర్పాత్రికృత్తద్విషో
వంశ్యశ్చారుయశస్తదా దధదధః సద్యో హృతశ్రీరిపోః
దత్తార్ఘో నయమార్గగోచరగుణః పుష్టీభవన్మారణే
సేవానమ్రలసత్కరాఞ్జలిపుటైవీతారిశఙ్కం సురైః
ఇత్థం దుర్ధరదక్పదోర్ద్రుమతయా మృన్దంశ్చమూరాతతా
భాస్వన్సానుమతి క్షపా ఇవ తదా సూదారశోభానుగః
టాంకారైర్వ్యథితారిసంహతి ధనుర్వ్రత్యా(వ్రాతా)త్తకీర్తి రణే
యత్నాసఞ్జితశిఞ్జినీకసరటః కామం తమవ్యంసయత్
                                                                                                (హరవిజయం - 46 - 71,72)
ఇందులో రెండు శ్లోకాలున్నాయి.
అందుకే వీటిని యుగలశ్లోకాలంటారు.

దీనిలో ఒక శ్లోకం దాగి ఉంది ఆ శ్లోకాన్ని ఈ విధంగా గుర్తించవచ్చు.
దీనిలో క్రిందగీతలు గీచిన వాటిని విడిగా వ్రాయడంవల్ల ఆ శ్లోకం బహిర్గతమౌతుంది.
సశ్రీమానమృదుర్నిసర్గగహనే దర్పాత్రికృత్తద్విషో
వంశ్యశ్చారుయశస్తదా దధదధః సద్యో హృతశ్రీరిపోః
దత్తార్ఘో నయమార్గగోచరగుణః పుష్టీభవన్మారణే
సేవానమ్రలసత్కరాఞ్జలిపుటైవీతారిశఙ్కం సురైః
ఇత్థం దుర్ధరదక్పదోర్ద్రుమతయా మృన్దంశ్చమూరాతతా
భాస్వన్సానుమతి క్షపా ఇవ తదా సూదారశోభానుగః
టాంకారైర్వ్యథితారిసంహతి ధనుర్వ్రత్యా(వ్రాతా)త్తకీర్తి రణే
యత్నాసఞ్జితశిఞ్జినీకసరటః కామం తమవ్యంసయత్

దాగిఉన్న శ్లోకం -
శ్రీదుర్గదత్తవంశ్యః సహృదయగోష్ఠీరసేన లలితాఙ్కమ్
ఇదమమృతభానుసూనుర్వ్యధత్త రత్నాకరః కావ్యమ్